لوله مسی

راهنمای خرید
راهنمای خرید

راهنمای خرید

مراحل خرید

  • ارسال درخواست: تکمیل فرم آنلاین یا تماس تلفنی برای اعلام نوع سیم، سایز و مقدار مورد نیاز.
  • دریافت پیش‌فاکتور: واحد فروش بر اساس درخواست، پیش‌فاکتور رسمی شامل قیمت و شرایط پرداخت را صادر و ارسال می‌کند.
  • تایید و پرداخت: پس از تایید پیش‌فاکتور توسط مشتری، پرداخت وجه طبق شرایط توافق‌شده انجام و رسید پرداخت ارسال می‌شود.
  • تحویل کالا: سیم‌های لاکی سفارش داده‌شده طبق زمان‌بندی توافق‌شده آماده و از طریق باربری به نشانی مشتری ارسال یا برای تحویل حضوری هماهنگ می‌شود.

اطلاعات تماس

نشانی شرکت: تهران، خیابان ولنجک، نبش خیابان چهاردهم، ساختمان اداری تجاری وفا، پلاک ۲۸، واحد ۳۰۹

کد پستی: ۱۹۸۵۷۳۵۳۷۶

شماره تماس: ۷۱۰۰۷۰۰۰ – ۰۲۱

ایمیل: sales@tabanmes.com

نشانی فروشگاه: تهران، خیابان پامنار، پلاک ۳۳۰

کد پستی: ۱۹۸۵۷۳۵۳۷۶

شماره تماس: ۳۳۱۱۴۷۶۷ – ۰۲۱ | ۳۳۹۲۲۷۰۴ – ۰۲۱

copper_pipe_05
copper_pipe_06
copper_pipe_07
copper_pipe_09
copper_pipe_10
copper_pipe_01
copper_pipe_02
copper_pipe_03

معرفی لوله مسی و تعریف آن

لوله مسی یک نوع لوله فلزی ساخته‌شده از مس با خلوص بالا (معمولاً بیش از ۹۹٪) است که به صورت بدون درز تولید می‌شود. مس به دلیل رسانایی حرارتی و الکتریکی عالی، شکل‌پذیری مناسب و مقاومت بالا در برابر خوردگی، از دیرباز ماده‌ای ایده‌آل برای ساخت لوله در کاربردهای صنعتی و ساختمانی بوده است . لوله‌های مسی در تأسیسات حرارتی و برودتی، سیستم‌های لوله‌کشی گاز و آب، تجهیزات پزشکی و صنایع مختلف به کار می‌روند. این لوله‌ها معمولاً بر اساس میزان سختی به دو دسته‌ی مس سخت (سخت‌کشیده) و مس نرم (آنیل‌شده) تقسیم می‌شوند. لوله مسی سخت استحکام بالاتر و انعطاف‌پذیری کمتری دارد، در حالی که لوله مسی نرم انعطاف‌پذیر بوده و برای خم‌کاری و پیچیدن مناسب است. مس به طور طبیعی روی سطح خود لایه‌ی محافظ نازکی تشکیل می‌دهد که آن را در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاوم می‌کند. همچنین خاصیت ضد‌باکتری مس باعث می‌شود باکتری‌های مضر در تماس با سطح داخلی لوله از بین بروند . این ویژگی‌ها باعث شده است که لوله‌های مسی گزینه‌ای ایمن، بادوام و بهداشتی برای کاربردهای حساس مانند آب شرب و سیستم‌های پزشکی باشند.

انواع لوله مسی (شاخه‌ای، کلافی، قرقره‌ای)

لوله‌های مسی بسته به نحوه‌ی تولید و شکل عرضه در انواع مختلفی ارائه می‌شوند. رایج‌ترین انواع لوله مسی عبارت‌اند از لوله مسی شاخه‌ای، لوله مسی کلافی (پنکیک) و لوله مسی قرقره‌ای (کویل یا LWC). هر یک از این انواع دارای مشخصات و کاربردهای ویژه‌ای هستند که در ادامه توضیح داده می‌شود :

• لوله مسی شاخه‌ای: این نوع لوله مسی از مس سخت تولید شده و به صورت لوله‌های راست و صاف در طول‌های نسبتاً بلند (معمولاً ۳ یا ۶ متری) عرضه می‌شود . به علت سختی بالا، لوله شاخه‌ای به‌راحتی خم نمی‌شود و برای تغییر جهت مسیر آن، از اتصالات (زانو، سه‌راهی و …) استفاده می‌گردد. لوله‌های مسی شاخه‌ای به طور گسترده در سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی ثابت مانند سردخانه‌ها، چیلرها، یخچال‌های صنعتی، تأسیسات تهویه مطبوع و لوله‌کشی گاز و آب در ساختمان‌ها به کار می‌روند. همچنین برای خطوط طولانی که نیاز به استحکام بالا دارند (مانند رایزرهای ساختمان یا لوله‌کشی گاز بیمارستانی) از لوله‌های شاخه‌ای استفاده می‌شود. طول استاندارد این لوله‌ها در ایران معمولاً ۶ متر است و دو سر آن‌ها جهت حفظ پاکیزگی با درپوش پلاستیکی پلمب می‌گردد (تا از ورود گردوغبار یا رطوبت به داخل لوله جلوگیری شود). سطح داخلی لوله‌های شاخه‌ای کاملاً صاف و تمیز است تا جریان سیال (آب، گاز، مبرد) بدون افت فشار اضافی و آلودگی عبور کند.

• لوله مسی کلافی (پنکیک): این نوع لوله مسی از مس آنیل‌شده (نرم) ساخته می‌شود و به صورت کویل‌های حلقه‌ای تخت عرضه می‌گردد. لوله مسی کلافی انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌توان آن را به راحتی خم کرد، از این رو برای نصب در فضاهای محدود یا مسیرهای پرپیچ‌وخم بسیار مناسب است. کلاف‌های مسی عموماً در صنایع تهویه مطبوع و تبرید به‌ویژه برای نصب کولرهای گازی اسپلیت، یخچال‌ها، آبگرمکن‌ها و انجام تعمیرات استفاده می‌شوند . هنگامی که نیاز به طول کوتاهی از لوله باشد یا لوله باید از میان دیوارها و موانع عبور کند، از کلاف مسی استفاده می‌گردد. لوله مسی کلافی به صورت استاندارد در متراژهای ۱۵ متری، ۳۰ متری و ۵۰ متری تولید و بسته‌بندی می‌شود. این کویل‌ها معمولاً سطح بیرونی صیقلی و داخل تمیزی دارند و به دلیل آنیل‌شدن، بعد از خم شدن به سختی به حالت اولیه بازمی‌گردند ؛ یعنی خاصیت ارتجاعی کمی دارند که کار نصب را آسان‌تر می‌کند.

• لوله مسی قرقره‌ای (کویل صنعتی یا LWC): به این نوع لوله، کویل پیوسته یا LWC (Level Wound Coil) نیز گفته می‌شود. لوله مسی قرقره‌ای در واقع کلاف‌های مسی پیوسته با متراژ بسیار بالاتر است که به شکل قرقره روی اسپول‌های بزرگ پیچیده و عرضه می‌شود. این نوع لوله عمدتاً در مصارف صنعتی به‌کار می‌رود؛ به عنوان مثال در کارخانجات ساخت مبدل‌های حرارتی، رادیاتورها و سیستم‌های تهویه صنعتی از کلاف‌های پیوسته مسی استفاده می‌کنند تا در خط تولید، طول زیادی لوله بدون اتصال در دسترس باشد. هدایت حرارتی مس تقریباً دو برابر آلومینیوم است و به همین خاطر در ساخت کویل‌های کندانسور و اواپراتور (که نیاز به انتقال حرارت بالا دارند) از لوله مسی قرقره‌ای استفاده می‌شود. این لوله‌ها همچنین حداکثر ایمنی و دوام را در فشار و دمای بالا فراهم می‌کنند، لذا توسط متخصصان در صنایع برودتی و حرارتی به عنوان گزینه‌ای مطمئن انتخاب می‌شوند . لوله مسی کویل (LWC) معمولاً در قطرهای کوچک تا متوسط تولید شده و وزن و طول هر قرقره بسته به نیاز مشتری می‌تواند بسیار بزرگ باشد (چند صد کیلوگرم یا هزاران متر لوله در هر قرقره).

از آنجا که حمل و نقل و کار با این قرقره‌ها تخصصی است، آنها عمدتاً مستقیماً به تولیدکنندگان صنعتی فروخته می‌شوند نه به مصرف‌کننده‌ی نهایی. مزایای لوله مسی قرقره‌ای شامل صرفه‌اقتصادی، مقاومت عالی در برابر خوردگی، شکل‌پذیری مناسب و قابلیت لحیم‌کاری و جوشکاری است . این کویل‌ها در خطوط تولید پیوسته برای انتقال گازها، مایعات و مبردها در سیستم‌های بزرگ تهویه و تبرید به‌کار گرفته می‌شوند.

نکته: علاوه بر موارد فوق، نوع دیگری از لوله‌های مسی به نام لوله مسی مویی (کاپیلاری) نیز وجود دارد که قطر بسیار کمی (چند دهم میلی‌متر) داشته و در سیستم‌های تبرید (مثلاً لوله مویین یخچال‌ها و کولرها) برای کاهش فشار مبرد استفاده می‌شود. لوله مویی معمولاً به صورت کلاف‌های کوچک عرضه شده و جزء تخصصی‌تری از محصولات مسی است.

جدول استاندارد سایزبندی لوله‌های مسی

ابعاد لوله‌های مسی معمولاً بر اساس قطر بیرونی (OD) بیان می‌شود که در ایران و بسیاری از کشورها بر مبنای اینچ شناخته می‌شوند (استاندارد آمریکایی). هر سایز اینچی متناظر با قطر بیرونی مشخصی به میلی‌متر است. ضخامت دیواره‌ی لوله‌های مسی می‌تواند بسته به تیپ لوله (K, L, M و غیره) متفاوت باشد که هر تیپ برای کاربرد خاصی تعریف شده است (تیپ K ضخیم‌ترین و مقاوم‌ترین، تیپ L ضخامت متوسط و تیپ M نازک‌تر و مناسب مصارف خانگی است ). جدول زیر برخی از سایزهای متداول لوله مسی در ایران را با قطر بیرونی و ضخامت معمول (تیپ L یا نزدیک به آن) و وزن تقریبی هر متر لوله نشان می‌دهد:

سایز نامی لوله (اینچ)قطر بیرونی (میلی‌متر)ضخامت تقریبی (میلی‌متر)وزن تقریبی هر متر (کیلوگرم)
“۱/۴۶.۳۵۰.۸۱۰.۱۲۶
“۳/۸۹.۵۲۰.۸۱۰.۱۹۸
“۱/۲۱۲.۷۰.۸۹۰.۳۰
“۵/۸۱۵.۸۷۱.۰۰۰.۴۱۹
“۳/۴۱۹.۰۵۱.۰۰۰.۵۰۸
“۷/۸۲۲.۲۲۱.۲۰۰.۷۱۰
“۱-۱.۸۲۸.۵۷۱.۲۰۰.۹۲۵

توضیحات: سایزهای نشان‌داده‌شده در جدول بالا تنها بخشی از استانداردهای موجود هستند. بر اساس استاندارد سایزبندی رایج، لوله‌های مسی رایج از قطر بیرونی حدود ۴٫۷۶ میلی‌متر (۱/۸ اینچ یا ۳/۱۶”) تا حدود ۷۹ میلی‌متر (۳-۱/۸”) تولید می‌شوند. در محدوده سایزهای کوچک تا متوسط (مثلاً ۱/۴” تا ۷/۸”) معمولاً لوله‌ها به هر دو صورت کلاف و شاخه موجودند، اما سایزهای بزرگ‌تر (۱-۱/۸” به بالا) عمدتاً به صورت شاخه‌های ۶ متری عرضه می‌شوند. همچنین ضخامت دیواره می‌تواند مقادیر گوناگونی داشته باشد (از حدود ۰٫۳ میلی‌متر برای لوله‌های کاپیلاری تا ۲ میلی‌متر و بیشتر برای قطرهای بزرگ صنعتی). وزن هر متر لوله متناسب با قطر و ضخامت تغییر می‌کند؛ به طور مثال هر متر لوله مسی ۱/۲” با ضخامت ۰٫۹ میلی‌متر حدود ۰٫۳ کیلوگرم وزن دارد، در حالی که لوله ۳/۴” با همان ضخامت حدود ۰٫۵ کیلوگرم بر متر وزن خواهد داشت. دانستن وزن واحد طول برای برآورد وزن کل و قیمت لوله‌ها مهم است (چرا که قیمت مس بر اساس وزن محاسبه می‌شود). برای جزییات دقیق استانداردهای ابعادی، مراجع معتبری نظیر ASTM B280 (استاندارد لوله‌های مسی سیستم‌های تهویه و تبرید) و DIN EN 12735 را می‌توان بررسی کرد.

کاربردهای لوله مسی در صنایع مختلف

لوله‌های مسی به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردشان، در طیف وسیعی از صنایع و کاربردها حضور دارند. در ادامه به مهم‌ترین صنایعی که از لوله مسی بهره می‌برند و دلیل استفاده در هر کدام اشاره می‌کنیم:

• صنعت تأسیسات ساختمانی (آب و گاز): در ساختمان‌های مسکونی و تجاری، لوله‌های مسی به طور گسترده برای سیستم‌های لوله‌کشی آب گرم و سرد و گاهی برای گاز شهری به کار می‌روند. مس به علت مقاومت بالا در برابر خوردگی و تشکیل رسوب، گزینه‌ای مطمئن برای لوله‌کشی آب است؛ چرا که پوشش محافظ طبیعی مس از پوسیدگی لوله جلوگیری کرده و عمر مفید سیستم لوله‌کشی را افزایش می‌دهد. همچنین خاصیت ضد‌میکروبی مس باعث بهبود بهداشت آب مصرفی می‌شود و باکتری‌های مضر مانند لژیونلا را کاهش می‌دهد. لوله‌های مسی قادر به تحمل دما و فشار بالای آب گرم هستند و گرمای آب را نسبت به برخی لوله‌های پلیمری بهتر حفظ می‌کنند. هرچند امروزه در بخش‌هایی، لوله‌های پلیمری (مانند PEX) رایج شده‌اند، اما مس همچنان به عنوان متریالی با دوام و مطمئن در بسیاری از پروژه‌های تأسیساتی استفاده می‌شود.

• سیستم‌های تهویه مطبوع و تبرید (HVAC&R): شاید بیشترین کاربرد لوله مسی در صنعت تهویه مطبوع و تبرید باشد. در کولرهای گازی اسپلیت، چیلرها، سیستم‌های سرمایش مرکزی و یخچال‌ها، لوله‌های مسی نقشی حیاتی دارند . این لوله‌ها مسیر گردش مبرد (مانند فریون) را بین اجزای مختلف سیستم (کمپرسور، کندانسور، اواپراتور) فراهم می‌کنند. انتقال حرارت عالی مس باعث می‌شود مبرد به سرعت گرما را جذب یا دفع کند و بازده سیستم خنک‌سازی بالا رود. مقاومت لوله مسی در برابر تغییرات دما و فشار سیکل تبرید نیز بسیار بالا است؛ مثلاً در کولر گازی، مس در برابر فشارهای بالا و دمای گاز داغ کمپرسور مقاومت می‌کند . همچنین شکل‌پذیری لوله مسی اجازه می‌دهد طول‌های بلند را با خم‌کاری مناسب، بدون نشت و با حداقل اتصالات میان یونیت‌های داخلی و خارجی کولر نصب کرد. در صنایع برودتی بزرگ‌تر مانند سردخانه‌ها و کارخانه‌های یخ‌سازی نیز اغلب لوله‌های مسی شاخه‌ای به کار می‌روند که توان تحمل ظرفیت‌های بالا را دارند . به طور کلی، کاربرد لوله مسی در خنک‌سازی غیرقابل انکار است و استفاده از آن برای ایجاد محیطی کارآمد، مطمئن و ایمن ضروری محسوب می‌شود.

• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی: در صنایع نفت و گاز، لوله‌های مسی و اتصالات مسی در بخش‌هایی از انتقال سیالات خاص، ابزار دقیق و سیستم‌های کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، برای خطوط فشار قوی ابزار دقیق (Instrument Tubing) که انتقال سیگنال‌های فشاری را بر عهده دارند یا در سیستم‌های اندازه‌گیری جریان، لوله‌های مسی بدون درز به دلیل دوام و مقاومت شیمیایی‌شان استفاده می‌شوند. مقاومت بالای مس در برابر خوردگی و تحمل فشار و دمای بالا، این لوله‌ها را گزینه‌ای مطلوب جهت انتقال گازهای خورنده یا مایعات فرآیندی در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها کرده است. در واحدهای پتروشیمی نیز لوله‌های مسی برای انتقال مواد شیمیایی خورنده و فرآورده‌های نفتی به‌کار می‌روند که به دلیل پایداری شیمیایی مس، خطر واکنش و خوردگی را کاهش می‌دهند. البته باید توجه داشت که در خطوط اصلی انتقال نفت و گاز (با قطرهای بزرگ)، عمدتاً فولاد استفاده می‌شود و مس در قطرهای کوچکتر و کاربردهای ویژه در این صنایع حضور دارد. با این وجود، نقش لوله مسی در فرآیندهای خاص نفت و گاز و پتروشیمی بسیار حائز اهمیت است و به عنوان یک انتخاب اصلی در این موارد ترجیح داده می‌شود.

• صنایع پزشکی و تجهیزات بهداشتی: در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، از لوله‌های مسی برای انتقال گازهای پزشکی (مانند اکسیژن، نیتروس اکساید، هوای فشرده و Vacuum) استفاده می‌شود. دلیل این انتخاب، خلوص بالا و عدم واکنش‌پذیری مس با گازهای تنفسی و همچنین خاصیت میکروب‌کشی آن است که ایمنی بیماران را تضمین می‌کند. لوله‌های مسی مورد استفاده در سیستم گازهای پزشکی باید کاملاً تمیز، خشک و عاری از هرگونه روغن و ذرات باشند. معمولاً لوله مسی شاخه‌ای سخت با خلوص ۹۹٫۹٪ برای این منظور به‌کار می‌رود که داخل آن طی فرآیند تولید با نیتروژن شست‌وشو شده و دو سر لوله‌ها با درپوش وکیوم پلمب می‌شود تا هیچ آلودگی وارد نشود . افزون بر این، در تجهیزات پزشکی مانند اسکنرهای MRI، دستگاه‌های رادیولوژی و تجهیزات آزمایشگاهی، لوله‌های مسی به عنوان مسیرهای خنک‌کننده آب یا انتقال سیالات خاص استفاده می‌شوند زیرا مس حرارت را به‌خوبی منتقل کرده و قابل اطمینان است. در صنعت داروسازی و بهداشتی نیز لوله‌های مسی برای انتقال آب فوق خالص (WFI) یا بخار تمیز کاربرد دارند که در آنها خواص ضد‌میکروبی مس
کمک‌کننده است.

• سایر صنایع: لوله‌های مسی در خودروسازی (برای سیستم‌های تهویه مطبوع خودرو، رادیاتورهای گرم‌کننده، و گاهی در سیستم ترمز یا هیدرولیک به صورت آلیاژ مس-نیکل)، در صنایع الکترونیک (به عنوان مسیرهای خنک‌کننده در ابررایانه‌ها و مبدل‌های حرارتی الکترونیکی)، صنایع غذایی (در مبدل‌های حرارتی کارخانجات لبنیات و نوشیدنی به دلیل بهداشت و عدم زنگ‌زدگی) و حتی در سیستم‌های انرژی خورشیدی (کلکتورهای حرارتی مسی در آبگرمکن‌های خورشیدی) کاربرد دارند . همچنین در برخی پروژه‌های عمرانی خاص، از لوله‌های مسی برای سیستم‌های ذوب برف و یخ در باند فرودگاه‌ها یا معابر استفاده شده است؛ بدین صورت که آب گرم را از زیر سطح عبور می‌دهند و چون مس انتقال حرارت بالایی دارد، گرما را به سطح رسانده و برف را ذوب می‌کند. در مجموع، به هر صنعتی که بنگرید حضور لوله مسی را به علت ترکیب منحصر‌به‌فرد دوام، هدایت حرارتی/الکتریکی، شکل‌پذیری و مقاومت شیمیایی نمی‌توان نادیده گرفت.

برندهای مطرح لوله مسی در ایران

صنعت مس ایران با وجود برخورداری از معادن غنی، دارای چندین شرکت بزرگ تولیدکننده‌ی لوله مسی است که محصولات با کیفیتی را مطابق استانداردهای جهانی عرضه می‌کنند. شناخت این برندها و ویژگی‌های هر یک می‌تواند به خریداران در انتخاب محصول مناسب کمک کند. در این بخش به معرفی چند برند برتر ایرانی در حوزه تولید لوله مسی می‌پردازیم:

• صنایع مس شهید باهنر (لوله مسی باهنر): شرکت صنایع مس شهید باهنر واقع در استان کرمان، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات مسی در ایران است. این مجتمع عظیم از مراحل بالادستی (ذوب و ریخته‌گری مس) تا تولید نهایی انواع محصولات مسی را در بر می‌گیرد. واحد تولید لوله مسی این شرکت از سال ۱۳۸۶ آغاز به کار کرده و ظرفیت تولید سالانه حدود ۵۰۰۰ تن لوله مسی را دارد . لوله‌های مسی باهنر با رعایت استانداردهای جهانی (نظیر ASTM و EN) تولید می‌شوند و به کیفیت بالا و خواص مکانیکی مطلوب شهرت دارند. این محصولات علاوه بر تأمین بخش بزرگی از نیاز بازار داخلی، به بازارهای منطقه‌ای و جهانی نیز صادر می‌شوند و برند باهنر در سطح بین‌المللی شناخته‌شده است. نزدیکی این کارخانه به معادن مس مجتمع سرچشمه (از بزرگ‌ترین معادن مس خاورمیانه) یک مزیت استراتژیک محسوب می‌شود که امکان دسترسی به مواد اولیه‌ی مرغوب را فراهم کرده است. لوله مسی باهنر در انواع شاخه‌ای و کلافی برای کاربردهای گوناگون (از جمله کولرهای گازی، صنایع برودتی و تأسیسات) عرضه می‌شود و از نظر بسیاری از مصرف‌کنندگان نمادی از کیفیت پایدار است.

• شرکت بابک مس ایرانیان (لوله مسی بابک): بابک مس ایرانیان یک شرکت نسبتاً جدیدتر در عرصه تولید لوله مسی است که در حدود سال ۱۳۹۰ اقدام به احداث مدرن‌ترین خط تولید لوله مسی به روش ریخته‌گری و کشش (Cast & Draw) کرد و از سال ۱۳۹۳ بهره‌برداری از آن آغاز شد. کارخانه لوله مسی بابک با ظرفیت اسمی ۱۲۰۰۰ تن در سال، یکی از به‌روزترین خطوط تولید در کشور را داراست . این شرکت با بهره‌گیری از جدیدترین تکنولوژی روز دنیا (فرایند Upcast + Drawing برای تولید لوله بدون درز) و همچنین استفاده از مدرن‌ترین روش تولید کاتد مس (بیولیچینگ)، توانسته محصولاتی با کیفیت بسیار بالا تولید کند. لوله‌های مسی بابک در سه حالت سخت، نیمه‌سخت و نرم تولید می‌شوند و مطابق استانداردهای بین‌المللی ASTM, EN, JIS عرضه می‌گردند . یکی از تولیدات شاخص این شرکت، لوله‌های مسی کلاف (پانکیک) است که انعطاف‌پذیری عالی داشته و برای صنایع برودتی و تهویه مطبوع ایده‌آل است.

به طور کلی بابک مس ایرانیان به خاطر فناوری پیشرفته تولید، کیفیت بالای محصول و توان صادراتی خوب شناخته می‌شود. محصولات این برند در بازار با نام‌هایی چون کلاف بابک یا لوله بابک شناخته شده و در سایزهای متداول (۱/۴ تا ۳/۴ اینچ در قالب کلاف، و سایزهای بالاتر در شاخه) در دسترس هستند . استفاده از مس خالص در تولید، باعث شده لوله‌های بابک از نظر خم‌پذیری، مقاومت در برابر نشتی و دوام، عملکرد بسیار مطلوبی داشته باشند . این شرکت به دلیل بهره‌گیری از روش Cast & Draw توانایی تولید لوله‌هایی با قطر و ضخامت متنوع (حتی با دیواره‌های نازک و قطرهای کوچک) با دقت ابعادی بالا را دارد که یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود.

 • کارخانه مهر اصل (لوله مسی مهراصل): شرکت مهراصل از تولیدکنندگان نامدار لوله مسی و تجهیزات صنایع برودتی در ایران است. این شرکت در سال ۱۳۶۹ در شهرک صنعتی سلیمی واقع در استان آذربایجان شرقی تأسیس شد . مهراصل با در اختیار داشتن سالن‌های تولیدی به مساحت بیش از ۴۰ هزار مترمربع، عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کویل‌های مسی (مبدل‌های حرارتی) در ایران را دارد . این کارخانه علاوه بر تولید انواع دستگاه‌ها و قطعات سرمایشی (مانند چیلرهای جذبی، برج‌های خنک‌کننده، فن‌کویل و کولرهای گازی صنعتی)، سالانه حدود ۱۰ هزار تن انواع لوله مسی و ۲۰۰ تن انواع اتصالات مسی تولید می‌کند . مهراصل یکی از مجهزترین و مدرن‌ترین خطوط تولید لوله مسی در خاورمیانه را داراست و محصولات خود را در انواع شاخه‌ای، کلاف، کویل (LWC) و حتی لوله‌های داخلی شیاردار (Inner Grooved) و فین‌دار خارجی در سایزهای مختلف، مطابق استانداردهای روز دنیا (به‌ویژه ASTM B280) عرضه می‌کند . تولید لوله مسی در کارخانه مهراصل از ذوب کاتد مس در کوره‌های القایی آغاز شده و پس از ریخته‌گری مداوم شمش توخالی (پوسته مادر)، فرآیند نورد و چند مرحله کشش سرد روی آن انجام می‌گیرد تا به قطر و ضخامت نهایی برسد . سپس آنیل‌کاری نهایی جهت تنش‌زدایی و دستیابی به خواص مکانیکی مطلوب صورت گرفته و محصول بسته‌بندی می‌شود . مهراصل به دلیل تمرکز بر صنعت تهویه مطبوع کشور، نقش مهمی در تأمین لوله‌های مسی مورد نیاز شرکت‌های سازنده کولر گازی و سیستم‌های سرمایشی دارد . کیفیت بالای محصولات مهراصل و سابقه طولانی آن، این برند را به انتخاب اول بسیاری از مصرف‌کنندگان تبدیل کرده است.

• صنایع مس قائم (لوله مسی قائم): شرکت مس قائم در سال ۱۳۸۰ در منطقه صنعتی مورچه‌خورت اصفهان به عنوان اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده لوله مسی بدون درز به روش C&R (Casting & Rolling) در ایران شروع به فعالیت کرد . ظرفیت اسمی تولید این کارخانه بالغ بر ۲۴۰۰۰ تن در سال بوده که آن را در زمره بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کشور قرار می‌دهد . تکنولوژی C&R (ریخته‌گری و نورد مداوم) که از اوایل دهه ۹۰ میلادی در دنیا معرفی شد، امکان تولید لوله‌های مسی با کیفیت بالاتر، تنوع سایزی بیشتر، ضخامت‌های کمتر و تمرکز دقیق‌تر (هم‌مرکزبودن دیواره) نسبت به روش اکستروژن قدیمی را فراهم می‌آورد . صنایع مس قائم با بهره‌گیری از این فناوری توانسته لوله‌هایی کاملاً بدون درز و با دقت ابعادی عالی تولید کند که برای کاربردهای حساس بسیار مناسب‌اند . لوله‌های مسی قائم بر اساس استانداردهای ASTM B280, B88 و EN 12735 تولید و عرضه می‌شوند . این محصولات غالباً به صورت کلاف آنیل‌شده ارائه شده و از مس با خلوص حداقل ۹۹٫۹٪ ساخته می‌شوند تا خم‌پذیری و کیفیت مطلوب حاصل گردد . یکی از نقاط قوت تولیدات قائم، تمیزی داخلی لوله‌ها است؛ به طوری که داخل لوله‌های کلاف کاملاً عاری از گریس و ذرات بوده و برای حفظ این تمیزی، دو سر کویل‌ها با درپوش کاملاً مهر و موم می‌شود . لوله‌های کلاف قائم در سایزهای ۳/۱۶ تا ۷/۸ اینچ تولید می‌شوند و در صنایعی چون یخچال‌سازی خانگی و صنعتی، فریزرها، سیستم‌های تهویه، ساخت چیلر و حتی برخی اتصالات الکتریکی خنک‌شونده به کار می‌روند . این برند نیز مانند بابک و مهراصل، لوله‌های خود را در تیپ‌های K, L, M و … (بر اساس ضخامت) دسته‌بندی می‌کند تا نیازهای متنوع بازار را پوشش دهد . در مجموع، لوله مسی قائم به عنوان محصولی با تکنولوژی پیشرفته و کیفیت قابل اعتماد شناخته می‌شود که سهم بزرگی در تأمین نیاز صنایع برودتی و حرارتی کشور دارد.

علاوه بر برندهای فوق، می‌توان به تولیدکنندگان مطرح دیگری نظیر مس کاوه، مس امید، کیهان فوم (تولیدکننده لوله‌های مسی روکش‌دار عایق) و برخی شرکت‌های بازرگانی معتبر که محصولات برندهای یادشده را توزیع می‌کنند اشاره کرد . در بازار ایران چهار برند مهراصل، قائم، بابک و باهنر بیشترین سهم را داشته و محصولات آن‌ها از لحاظ کیفیت در یک سطح بالا ارزیابی می‌شود .

تولید صنعتی و نیمه‌صنعتی لوله مسی و بررسی کیفیت

روش تولید صنعتی لوله مسی: امروزه اغلب کارخانه‌های بزرگ (مانند بابک، قائم و مهراصل) از فرایند مدرن ریخته‌گری مداوم و کشش (Cast & Draw یا Cast & Roll) برای ساخت لوله مسی بدون درز استفاده می‌کنند . در این روش ابتدا مس خام (کاتد مس با خلوص بالا یا مس قراضه پالایش‌شده) در کوره‌های القایی ذوب می‌گردد. سپس با استفاده از دستگاه ریخته‌گری مداوم، مس مذاب به شکل یک شمش توخالی (مانند یک لوله ضخیم با قطر بیرونی مثلاً ۲۰۰ میلی‌متر و طول کوتاه) ریخته می‌شود . این شمش توخالی که «پوسته مادر» نام دارد، بلافاصله وارد مرحله نورد گرم/مداوم می‌شود تا ساختار کریستالی آن اصلاح و آماده کشش شود . در مراحل بعدی، پوسته مادر از میان چندین دای کشش سرد عبور داده می‌شود و طی هر مرحله قطر بیرونی و ضخامت دیواره آن کاهش می‌یابد تا به اندازه‌های مورد نظر برسد . فرآیند کشش معمولاً طی ۳ تا ۵ مرحله به انجام می‌رسد و ممکن است بین مراحل، عملیات آنیل میان‌مرحله‌ای (بازپخت در دمای کنترل‌شده) برای کاهش سختی و افزایش شکل‌پذیری لوله انجام شود. در نهایت، بسته به نوع محصول نهایی، لوله‌ها یا آنیل نهایی می‌شوند (برای تولید لوله نرم کلافی) و یا بدون آنیل (به صورت سخت) باقی می‌مانند که در این حالت به صورت شاخه‌ای عرضه می‌شوند. به منظور تضمین کیفیت، واحد کنترل کیفی آزمایش‌های مختلفی روی لوله انجام می‌دهد؛ از جمله آزمون‌های ابعادی (تطابق قطر و ضخامت با استاندارد)، تست فشار هیدرواستاتیک یا پنوماتیک (تحمل فشار ترکیدگی)، آزمون جریان ادی‌کارنت برای تشخیص ترک‌های مویی یا عیوب سطحی، و آنالیز ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی طبق استاندارد . نتیجه این فرایند صنعتی دقیق، تولید لوله‌هایی با کیفیت یکنواخت، بدون درز جوش، دارای سطح داخلی و خارجی صاف و خواص مکانیکی/شیمیایی قابل اطمینان است.

روش تولید نیمه‌صنعتی یا سنتی: در گذشته و همچنین در کارگاه‌های کوچکتر، روش معمول ساخت لوله مسی اکستروژن (Extrusion) بود. در این روش ابتدا شمش توپر مسی ریخته‌گری می‌شد (بیلت مسی)، سپس این شمش با مته‌ای مخصوص سوراخ طولی می‌شد تا شکل اولیه یک لوله کوتاه ایجاد گردد . در ادامه بیلت سوراخ‌شده را در یک پرس اکستروژن قرار داده و با نیروی بسیار زیاد آن را از داخل قالب مخصوص (دای) رد می‌کردند تا به شکل لوله در آید. محصول اکسترودشده یک لوله‌ی نسبتاً ضخیم و کوتاه بود که باید طی چندین مرحله کشش سرد به قطر و ضخامت نهایی می‌رسید. روش اکستروژن به ماشین‌آلات کمتری نیاز دارد اما محدودیت‌هایی دارد؛ از جمله این‌که کنترل ضخامت و هم‌مرکز بودن دیواره در آن سخت‌تر است و معمولاً نمی‌توان لوله‌های بسیار نازک یا قطر خیلی کوچک را با کیفیت بالا اکسترود کرد . همچنین احتمال وجود ناهمگنی در ریزساختار یا عیوب درز مانند به دلیل جریان ماده در اکستروژن بیشتر از فرآیند ریخته‌گری مداوم است. بنابراین محصول نهایی ممکن است نسبت به روش مدرن از یکنواختی و کیفیت سطحی پایین‌تری برخوردار باشد. به همین جهت، کارخانه‌های بزرگ به سمت روش‌های C&R و فناوری‌های جدید روی آورده‌اند که بازده بالاتر، تنوع محصول بیشتر و کیفیت بهتری را میسر می‌کنند . البته هنوز در برخی واحدهای کوچک‌تر یا برای تولید مقاطع خاص، ممکن است از روش اکستروژن یا ترکیبی از ریخته‌گری و کشش استفاده شود که می‌توان آن را «نیمه‌صنعتی» قلمداد کرد.

کنترل کیفیت نهایی: یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تولید لوله مسی، تضمین پاکیزگی و کیفیت محصول نهایی است. برای مثال، داخل لوله‌های مسی مخصوص صنایع برودتی و پزشکی باید کاملاً تمیز، خشک و عاری از چربی باشد . به همین دلیل، در انتهای خط تولید، معمولاً لوله‌ها با هوای خشک یا نیتروژن دمیده می‌شوند تا هر گونه ذرات و رطوبت داخلی خارج شود. سپس بلافاصله دو سر لوله‌ها (چه کلاف و چه شاخه) با درپوش‌های پلاستیکی مسدود می‌گردد. آزمون‌های فشار و نشتی نیز روی دسته‌هایی از محصولات انجام می‌شود تا مطمئن شوند لوله توان تحمل فشار کاری استاندارد (مثلاً ۳۰ بار یا بالاتر بسته به سایز) را دارد و هیچ نشتی یا ترک مویی در آن موجود نیست . همچنین آزمون‌های سختی و کشش از نمونه‌های لوله گرفته می‌شود تا خواص مکانیکی (استحکام، درصد ازدیاد طول) در محدوده استاندارد (مانند ASTM B280) باشد . شرکت‌های پیشرو مانند باهنر، بابک و قائم دارای آزمایشگاه‌های مجهز هستند و گواهینامه‌های ISO9001 (کیفیت) و ISO14001 (محیط‌زیست) را نیز اخذ کرده‌اند . بنابراین، لوله مسی تولید ایران در صورت خرید از برندهای معتبر، از نظر کیفیت متالورژیکی و عملکرد، قابل رقابت با نمونه‌های خارجی بوده و استانداردهای جهانی را برآورده می‌کند.

مزایای استفاده از لوله مسی نسبت به سایر متریال‌ها

لوله‌های مسی علیرغم قیمت بالاتر مس نسبت به برخی مواد دیگر (مانند پلاستیک یا فولاد گالوانیزه)، همچنان به دلیل مزایای متعدد فنی و اقتصادی مورد توجه هستند. در این بخش به برخی از مهم‌ترین مزیت‌های لوله مسی در مقایسه با جایگزین‌های رایج اشاره می‌کنیم :
• مقاومت عالی در برابر خوردگی: مس یک فلز نجیب است و در مواجهه با آب و بسیاری از مواد شیمیایی، لایه‌ی اکسیدی محافظی روی سطح خود تشکیل می‌دهد که از خوردگی بیشتر جلوگیری می‌کند. برخلاف فولاد معمولی که زنگ می‌زند یا حتی لوله‌های گالوانیزه که به مرور دچار خوردگی داخلی و کاهش قطر مفید می‌شوند، لوله مسی ده‌ها سال بدون نشانه‌ی قابل توجهی از خوردگی کار می‌کند. این ویژگی خصوصاً در سیستم‌های آب‌رسانی (برای جلوگیری از ترکیدن یا نشتی ناشی از پوسیدگی) و سیستم‌های تهویه مطبوع (جهت جلوگیری از نشت مبرد) بسیار مهم است . همچنین مس در برابر اثرات مخرب پرتو UV و اوزون مقاوم است، در حالی که برخی پلیمرها در معرض نور خورشید شکننده می‌شوند .
• طول عمر و دوام بالا: تجربه نشان داده است که لوله‌های مسی در تأسیسات ساختمانی می‌توانند عمری بیش از ۵۰ سال داشته باشند. این طول عمر با نگهداری حداقلی همراه است و نیازی به پوشش‌های حفاظت کاتدی یا رنگ‌آمیزی ضدزنگ (بر خلاف لوله‌های فلزی آهنی) ندارد. اتصالات لحیمی مس نیز در صورت اجرای صحیح، عمری معادل خود لوله دارند. به علاوه مس در برابر دماهای بالا بسیار پایدار است؛ مثلاً لوله مسی می‌تواند دمای آب جوش یا بخار (تا حدود ۲۰۰ درجه سانتیگراد) را تحمل کند بدون اینکه خواص خود را از دست بدهد، در حالی که لوله‌های پلیمری در دماهای بالای ۶۰-۷۰ درجه دچار افت استحکام می‌شوند. همین امر در مورد تحمل فشار نیز صادق است؛ لوله مسی فشارهای بالا (ده‌ها بار) را به خوبی تاب می‌آورد در صورتی که بسیاری از لوله‌های پلاستیکی برای فشارهای پایین‌تر طراحی شده‌اند.
• رسانایی حرارتی و الکتریکی فوق‌العاده: مس دارای ضریب انتقال حرارت بسیار بالا (~۳۸۵ W/m.K) است که آن را برای کاربردهای مرتبط با تبادل حرارت بی‌رقیب می‌سازد . در مبدل‌های حرارتی (رادیاتورها، کندانسورها، اواپراتورها) استفاده از لوله مسی به معنای کارایی بالاتر و ابعاد کوچکتر مبدل است، چرا که مس حرارت را سریع‌تر منتقل می‌کند (تقریباً ۲ برابر آلومینیوم و ده‌ها برابر بیشتر از پلاستیک‌ها ). این مزیت موجب افزایش راندمان در سیستم‌های سرمایشی/گرمایشی می‌شود. از نظر هدایت الکتریکی نیز مس پس از نقره در رتبه دوم قرار دارد؛ لذا اگر نیاز به زمین‌کردن (ارت) سیستم لوله‌کشی یا استفاده از لوله به عنوان مسیر هم‌بندی الکتریکی باشد، مس گزینه‌ی ایده‌آلی است. در برخی ساختمان‌ها لوله‌های مسی آب به سیستم ارتینگ وصل می‌شوند تا به دفع جریان‌های سرگردان کمک کنند.
• شکل‌پذیری، انعطاف‌پذیری و نصب آسان: یکی از مزایای برجسته مس، نرمی و شکل‌پذیری آن است که امکان خم‌کاری و فرم‌دهی آسان لوله را فراهم می‌کند . در مقایسه با لوله فولادی که نیازمند اتصالات دنده‌ای و زانو برای هر تغییر جهت است، لوله مسی را می‌توان با ابزار خم‌کن به راحتی خم نمود و مسیر دلخواه را ایجاد کرد. حتی نوع کلافی آن با دست قابل شکل دادن است. این امر ضمن کاهش تعداد اتصالات (و در نتیجه کاهش نقاط پتانسیل نشت)، سرعت نصب را بالا می‌برد. لحیم‌کاری یا جوش‌کاری لوله‌های مسی نیز نسبتاً ساده است و اتصالات لحیمی مس (با آلیاژ قلع/نقره یا فسفر/نقره) مقاومت بسیار خوبی دارند . وزن لوله مسی نسبت به استحکامش مناسب است؛ یعنی سبکتر از لوله‌های فولادی با فشار کاری مشابه است و نیاز به ساپورت‌های پیچیده ندارد. قطر خارجی کوچکتر لوله‌های مسی نسبت به برخی لوله‌های عایق‌دار پلیمری باعث می‌شود در فضاهای تنگ (شفت‌های تأسیساتی) جای کمتری بگیرند.
• ایمنی و بهداشت: لوله مسی غیرقابل اشتعال است؛ برخلاف لوله‌های پلاستیکی که در آتش‌سوزی ممکن است بسوزند و گازهای سمی آزاد کنند، مس در برابر حریق مقاومت کرده و آتش‌زا نیست. این خصوصیت در لوله‌کشی گاز و تأسیسات ایمنی اهمیت ویژه دارد. همچنین همان‌طور که اشاره شد، مس خواص آنتی‌باکتریال دارد و طبق تحقیقات، ۹۹٪ باکتری‌های مضر ظرف ۲ ساعت تماس با سطح مسی از بین می‌روند. این ویژگی برای حفظ کیفیت آب آشامیدنی در لوله بسیار مفید است (به همین خاطر بسیاری از بیمارستان‌ها عمداً از مس برای لوله‌کشی آب استفاده می‌کنند تا خطر لژیونلا کاهش یابد). مس یک ماده قابل بازیافت است؛ لوله‌های مسی پس از پایان عمر ساختمان به راحتی ذوب و مجدداً استفاده می‌شوند بدون آن‌که کیفیت خود را از دست بدهند، که این از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی یک مزیت بزرگ است . در نهایت می‌توان گفت اعتمادپذیری لوله‌های مسی – که حاصل ده‌ها سال تجربه موفق در کاربردهای گوناگون است – خود یک مزیت ناملموس اما مهم محسوب می‌شود.

بسته‌بندی و توزیع لوله‌های مسی

نحوه بسته‌بندی لوله مسی به نوع لوله و شکل عرضه آن بستگی دارد. بسته‌بندی مناسب اهمیت زیادی دارد زیرا مس فلزی نرم است و همچنین برای حفظ تمیزی داخل لوله (خصوصاً لوله‌های سیستم‌های تبرید و پزشکی) باید دو سر آن مسدود باشد. در ادامه روش‌های معمول بسته‌بندی انواع لوله مسی را توضیح می‌دهیم:

کلاف‌های لوله مسی بابک مس ایرانیان بسته‌بندی‌شده و آمادهٔ حمل بر روی پالت (هر جعبه حاوی یک کویل ۱۵ یا ۳۰ متری)
• بسته‌بندی لوله مسی کلاف (پنکیک): کویل‌های مسی آنیل‌شده معمولاً به صورت حلقه‌های تخت (شبیه دونات) پیچیده می‌شوند. برای محافظت از سطح لوله و جلوگیری از باز شدن حلقه، ابتدا دور تا دور کلاف را با نایلون شرینک محکم می‌پیچند. سپس هر کلاف را داخل یک جعبه مقوایی یا کارتن قرار می‌دهند . روی جعبه‌ها اطلاعات محصول (سایز، ضخامت، متراژ، برند و شماره سری ساخت) درج می‌شود. چندین جعبه از کلاف‌های بسته‌بندی‌شده معمولاً بر روی یک پالت چوبی چیده شده و با لفاف پلاستیکی یا تسمه فلزی مهار می‌شوند تا در حین حمل‌ونقل جابجا نشوند . بسته به سفارش مشتری، ممکن است پالت‌ها در یک یا دو یا سه لایه از جعبه‌ها چیده شوند . این شیوه بسته‌بندی، حمل و تخلیه را آسان می‌کند و از آسیب دیدن لوله‌ها در انبار یا مسیر جلوگیری می‌نماید. در هر دو سر کلاف مسی معمولا درپوش‌های پلاستیکی یا لاستیکی قرار داده می‌شود تا داخل لوله تمیز باقی بماند و رطوبت وارد آن نشود . وزن هر کلاف (با توجه به متراژ و سایز) می‌تواند از چند کیلوگرم تا ده‌ها کیلوگرم باشد. کلاف‌های سبک‌تر (مثلاً ۱۵ متری سایز کوچک) توسط یک نفر قابل حمل هستند، اما کلاف‌های سنگین‌تر را بهتر است با دستگاه (لیفتراک یا جرثقیل کارگاهی) جابجا کرد.
• بسته‌بندی لوله مسی شاخه‌ای: لوله‌های مسی راست به طول ۶ متر معمولاً به صورت دسته‌های چندتایی بسته‌بندی می‌شوند. ابتدا دو سر هر شاخه لوله با درپوش‌های پلاستیکی رنگی پوشانده می‌شود تا از ورود گردوغبار و آلودگی به داخل آن جلوگیری شود. سپس تعدادی (مثلاً ۵ یا ۱۰) لوله هم‌قطر روی هم قرار گرفته و در چند نقطه با تسمه فلزی یا کمربند پلاستیکی محکم می‌شوند تا یک باندل (bundle) واحد را تشکیل دهند. این باندل‌ها ممکن است مستقیماً به همین شکل به فروش برسند یا برای حمل‌ونقل انبوه، چند باندل روی یک پالت فلزی/چوبی قرار گرفته و مهاربندی شوند. پالت‌بندی لوله‌های شاخه‌ای به ویژه برای صادرات یا حمل با کامیون در مسافت‌های طولانی متداول است، زیرا از خم شدن یا آسیب دیدن لوله‌ها جلوگیری می‌کند. در برخی موارد، دور دسته لوله‌ها با پارچه برزنتی یا فیلم پلاستیکی نیز پیچیده می‌شود تا تمیز بمانند. نکته‌ی مهم دیگر، برچسب‌گذاری هر بسته است؛ معمولاً یک تگ شامل مشخصات سایز، آلیاژ، حالت سختی (سخت/نرم)، تعداد شاخه و نام تولیدکننده به هر باندل متصل می‌شود تا ردیابی محصول در انبار آسان باشد.
• بسته‌بندی لوله مسی کویل (قرقره‌ای یا LWC): این کویل‌ها به دلیل وزن زیاد (ممکن است هر قرقره چند صد کیلوگرم وزن داشته باشد) معمولاً روی قرقره‌های فلزی یا چوبی محکم پیچیده و مهار می‌شوند. شمای کلی قرقره شبیه قرقره کابل‌های برق فشار قوی است. پس از پیچیدن لوله مسی طول بلند به طور یکنواخت روی قرقره، برای جلوگیری از باز شدن، بخش آزاد انتهایی لوله با تسمه به بدنه کویل بسته می‌شود. سپس کل قرقره با لایه‌ای از فیلم پلاستیک یا نایلون حباب‌دار پوشانده می‌شود تا حین حمل‌ونقل آسیب‌های سطحی و اکسیداسیون به حداقل برسد. قرقره‌های LWC معمولاً توسط لیفتراک یا جرثقیل بارگیری می‌شوند و در کامیون یا کانتینر به کمک مهارهای مخصوص ثابت می‌گردند. مشتریان صنعتی (مانند کارخانه‌های تهویه مطبوع) قرقره را روی دستگاه‌های خود قرار داده و لوله به صورت پیوسته از آن باز می‌شود. بسیاری از تولیدکنندگان، اطلاعات فنی مثل طول لوله روی قرقره، وزن خالص مس، کد حرارت (Heat No.) و تاریخ تولید را روی بدنه قرقره درج می‌کنند. با این که LWC‌ بسته‌بندی حجیمی دارد، اما مزیت آن تأمین متراژ بالا بدون اتصال است که برای تولید انبوه ارزشمند است.

در مجموع، بسته‌بندی صحیح لوله مسی نقش مهمی در حفظ کیفیت و سالم ماندن محصول تا رسیدن به دست مشتری دارد. توصیه می‌شود خریداران در هنگام دریافت، بسته‌بندی را بررسی کنند تا آسیب‌دیدگی یا بازشدگی نداشته باشد و در صورت مشاهده ایراد، موضوع را به تأمین‌کننده اطلاع دهند. همچنین انبارش لوله‌های مسی باید در جای خشک و دور از مواد خورنده انجام شود و ترجیحاً لوله‌های کلاف در حالت افقی روی سطح صاف قرار گیرند تا تغییر شکل ندهند.

سوالات متداول

۱. چگونه می‌توان از شرکت تابان‌مس ایرانیان لوله مسی خریداری کرد؟

برای خرید لوله مسی از شرکت تابان‌مس ایرانیان، می‌توانید به دو روش اقدام کنید:

۱) تماس مستقیم با واحد فروش شرکت از طریق شماره‌های اعلام‌شده یا ایمیل رسمی. کارشناسان فروش ضمن ارائه مشاوره، پیش‌فاکتور سفارش را برای شما صادر می‌کنند و پس از تأیید، نسبت به ارسال کالا اقدام می‌شود.

۲) خرید حضوری یا آنلاین: اگر شرکت دارای فروشگاه حضوری یا وب‌سایت سفارش آنلاین باشد، می‌توانید با مراجعه به دفتر فروش یا وب‌سایت رسمی (در صورت وجود بخش فروش آنلاین) سفارش خود را ثبت کنید. در هر دو حالت، لازم است مشخصات کالای مورد نظر (نوع لوله مسی، سایز، ضخامت، مقدار مورد نیاز) را اعلام کنید. پس از توافق بر سر قیمت و شرایط، پرداخت مبلغ (معمولاً به صورت پیش‌پرداخت یا طبق قرارداد) انجام شده و سپس کالا از طریق باربری یا وسایل حمل مورد اعتماد شرکت به آدرس شما ارسال می‌گردد. توصیه می‌شود قبل از خرید، از اصالت شرکت و شماره‌های تماس مطمئن شوید و در صورت امکان از مشاوره فنی رایگان شرکت برای انتخاب بهترین گزینه بهره ببرید.

۲. آیا شرکت تابان‌مس ایرانیان محصولات را به سراسر ایران ارسال می‌کند؟

بله، اکثر تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان بزرگ لوله مسی – از جمله تابان‌مس ایرانیان – امکان ارسال سفارش به تمامی استان‌ها و شهرهای ایران را دارند. این شرکت‌ها معمولاً با باربری‌های معتبر قرارداد همکاری دارند و سفارش مشتریان را پس از بسته‌بندی ایمن، از طریق کامیون، تریلی یا وانت‌بار به مقصد خریدار ارسال می‌کنند. زمان تحویل بسته به فاصله شهر مقصد و حجم سفارش متفاوت است (معمولاً بین ۱ تا ۳ روز کاری در داخل استان‌های نزدیک و تا یک هفته برای نقاط دورتر). هزینه حمل‌ونقل نیز بسته به وزن و حجم سفارش و مسافت محاسبه می‌شود که معمولاً بر عهده خریدار است (مگر اینکه شرایط فروش خاصی مانند ارسال رایگان برای سفارشات عمده در نظر گرفته شده باشد). تابان‌مس ایرانیان با داشتن تجربه در ارسال به سراسر کشور، کالا را بیمه حمل می‌کند تا در صورت بروز خسارت احتمالی در مسیر، نگرانی متوجه خریدار نباشد. مشتریان می‌توانند کد رهگیری بارنامه را از واحد فروش دریافت کرده و وضعیت حمل سفارش خود را پیگیری کنند.

۳. چگونه می‌توان کیفیت لوله مسی را تشخیص داد؟

تشخیص کیفیت لوله مسی برای خریداران می‌تواند از چند طریق انجام شود: ۱) بررسی ظاهری: یک لوله مسی باکیفیت سطح بیرونی صاف و براق (یا کمی مات طبیعی مس) دارد، بدون فرورفتگی، ترک یا لکه‌های خوردگی. سطح داخلی آن نیز تمیز و بدون براده است. همچنین لوله باید کاملاً گرد (گردی مقطع) و یکنواخت باشد؛ بیضی‌شدگی یا تغییر ضخامت در طول لوله نشانه کیفیت پایین تولید است. ۲) علامت‌گذاری و استاندارد: تولیدکنندگان معتبر معمولاً روی هر شاخه لوله یا بر روی برچسب کلاف، نام برند خود و شماره استاندارد تولید (مثلاً ASTM B280 یا EN12735) را حک یا چاپ می‌کنند. وجود این علائم و تطابق آنها با گواهی‌های ارائه‌شده، نشان از اصل بودن و استاندارد بودن لوله است. ۳) انعطاف‌پذیری (در لوله‌های کلاف نرم): یک لوله مسی آنیل‌شده با کیفیت را می‌توان نسبتا به راحتی خم کرد بدون اینکه ترک‌های مویی روی سطح آن پدیدار شود یا حالت فنری شدید داشته باشد. اگر حین خم‌کردن، لوله ترک بخورد یا چروک زیادی بردارد، می‌تواند نشانگر آلیاژ نامرغوب یا عملیات حرارتی نامناسب باشد. ۴) وزن و ضخامت: وزن واحد طول لوله را اندازه بگیرید و با مقادیر استاندارد مقایسه کنید. برای هر سایز مشخص، اگر وزن خیلی کمتر از مقدار استاندارد باشد ممکن است ضخامت دیواره کمتر از حد استاندارد یا جنس دارای ناخالصی باشد. ۵) مشاوره آزمایشگاهی: در پروژه‌های حساس می‌توان نمونه‌ای از لوله را به آزمایشگاه داد تا ترکیب شیمیایی (برای اطمینان از خلوص مس) و تست‌های مکانیکی (کشش، سختی) انجام شود. البته این برای خریداران عمده توصیه می‌شود. به طور کلی، خرید از برندهای معتبر (باکیفیت) بهترین راه تضمین کیفیت است. برندهایی مانند باهنر، بابک، مهراصل و قائم دارای سابقه روشن در کیفیت بوده و محصولاتشان طبق استاندارد تولید می‌شود. در مقابل، لوله‌های مسی متفرقه یا بسیار ارزان ممکن است از ذوب ضایعات مس با خلوص پایین تولید شده باشند که اغلب شکننده‌تر و مستعد نشت و خوردگی‌اند. بنابرین حتماً از فروشنده گواهی آنالیز و استاندارد محصول را درخواست کنید و به ظاهر و نام حک‌شده روی لوله توجه نمایید.

۴. تفاوت بین لوله مسی سخت و نرم چیست؟

لوله مسی سخت (Rigid or Hard-drawn) و لوله مسی نرم (Annealed) در واقع از نظر جنس ماده یکسان‌اند (مس خالص)، اما تفاوتشان در فرآیند تولید و خواص مکانیکی ناشی از آن است. لوله مسی سخت پس از کشیده‌شدن و رسیدن به اندازه نهایی، دیگر آنیل نمی‌شود و در نتیجه ساختار دانه‌ای مس در حالت سردکار باقی می‌ماند که استحکام و سختی بیشتری به آن می‌دهد. این لوله‌ها معمولاً به صورت شاخه‌های راست عرضه می‌شوند. مزیت لوله سخت استحکام بالا و تحمل فشار بیشتر است، ولی معایبش این است که انعطاف‌پذیری کمی دارد و برای خم‌کردن آن باید از فنر خم‌کن یا لوله‌خم‌کن هیدرولیک استفاده کرد (یا از اتصالات زاویه‌دار بهره برد).

در مقابل، لوله مسی نرم پس از کشش نهایی تحت عملیات آنیل (حرارت‌دهی کنترل‌شده و سردکردن آهسته) قرار می‌گیرد. آنیل کردن تنش‌های داخلی مس را برطرف کرده و آن را نرم و چکش‌خوار می‌کند. لذا لوله نرم انعطاف‌پذیری بالایی دارد و به راحتی با دست یا ابزار دستی قابل خم‌شدن است بدون اینکه ترک بخورد. این لوله‌ها اغلب به صورت کلاف پیچیده می‌شوند. از نظر تحمل فشار، لوله‌های سخت معمولاً کمی فشار بالاتری را تحمل می‌کنند (زیرا تنش تسلیم مس آنیل‌نشده بیشتر است)، اما در بسیاری از کاربردهای معمول هر دو نوع در محدوده فشار کاری سیستم‌ها عملکرد ایمنی دارند. انتخاب بین این دو به کاربرد بستگی دارد: برای لوله‌کشی‌های ثابت و مستقیم (مثلاً رایزر آب یا گاز در ساختمان، لوله‌کشی ثابت سردخانه) که نیاز به استحکام و فرم ثابت است، لوله سخت انتخاب می‌شود؛ اما برای اتصالات متغیر و مسیریابی درجا (مانند اتصال یونیت داخلی و خارجی کولرگازی، لوله‌کشی توکار پرپیچ‌وخم) لوله نرم به علت نصب آسان و بدون اتصال، ارجحیت دارد. گفتنی است که از نظر قیمت، فرآیند آنیل ممکن است اندکی هزینه را بالا ببرد، اما تفاوت چندانی در بازار میان قیمت لوله شاخه‌ای و کلافی وجود ندارد و بیشتر هزینه براساس وزن مس تعیین می‌شود.

۵. انواع لوله مسی کدام‌اند و هر کدام چه کاربردی دارند؟

انواع لوله مسی را می‌توان بر اساس شکل عرضه و کاربرد به دسته‌های مختلف تقسیم کرد: ۱) لوله مسی شاخه‌ای: لوله‌های سخت ۶ متری که برای لوله‌کشی آب، گاز، تأسیسات حرارت مرکزی، خطوط مبرد در چیلرها و سردخانه‌ها و عموم کاربردهای صنعتی و ساختمانی استفاده می‌شوند . این‌ها نیاز به اتصالات برای تغییر جهت دارند و در قطرهای ۶ تا ۱۰۸ میلی‌متر (۳/۸ تا ۴ اینچ تقریباً) موجودند. ۲) لوله مسی کلافی (پنکیک): لوله‌های نرم آنیل‌شده که در کویل‌های ۱۵، ۳۰ یا ۵۰ متری پیچیده شده‌اند. عمده مصرفشان در سیستم‌های کولر گازی اسپلیت، یخچال‌ها، پکیج‌ها، اتصال بین مخازن و … است که مسیر باید قابل انعطاف و بدون جوش باشد . سایز این کلاف‌ها معمولاً از ۱/۸ تا ۷/۸ اینچ است. ۳) لوله مسی کویل صنعتی (LWC): کویل‌های پیوسته با متراژ بالا که برای تولیدات صنعتی به کار می‌روند؛ مثلاً کارخانه‌های سازنده مبدل‌های حرارتی (رادیاتورها) یا تهویه مطبوع از این کویل‌ها در خط تولیدشان برای خم‌کاری و برش اتوماتیک استفاده می‌کنند . ۴) لوله مسی مویی (کاپیلاری): لوله‌های بسیار باریک (قطر ۱ تا ۳ میلی‌متر) که برای کاهش فشار در سیکل‌های تبرید (مثلاً لوله موئین یخچال) به کار می‌روند. این‌ها در کلاف‌های کوچک عرضه می‌شوند. ۵) لوله مسی شیار‌دار داخلی یا فن‌دار خارجی: این‌ها لوله‌های خاصی هستند که داخلشان شیارهای طولی دارد یا بیرونشان فین‌های کوتاه برای افزایش سطح تبادل حرارت تعبیه شده است. کاربردشان در سیستم‌های تهویه پربازده (مثل کولرهای گازی نسل جدید و کویل‌های آب‌گرمکن خورشیدی) است تا راندمان حرارتی را بالا ببرند . ۶) لوله‌های آلیاژی مس (مثل برنجی): البته این‌ها از حوزه مس خالص خارج‌اند ولی گاهی در صنعت به کار می‌روند (مثلاً لوله برنجی برای مصارف خاص دریایی یا دکوراتیو). بنابراین هر نوع لوله مسی کاربرد مخصوص به خود را دارد: شاخه‌ای برای خطوط ثابت و مستقیم، کلافی برای اتصالات قابل انعطاف، LWC برای تولید انبوه صنعتی، و کاپیلاری برای کنترل جریان مبرد در واحدهای تبرید. شناخت این انواع کمک می‌کند متریال مناسب را برای پروژه خود انتخاب کنید.

۶. تفاوت برندهای مختلف لوله مسی در چیست؟

در بازار ایران چندین برند معتبر لوله مسی وجود دارند (مثل باهنر، بابک، مهراصل، قائم و …)، که همگی محصولات استاندارد و مرغوبی تولید می‌کنند. تفاوت اساسی بین برندها در مواردی چون روش تولید، ظرفیت تولید، شکل عرضه و خدمات پس از فروش است. به عنوان مثال، شرکت باهنر سابقه طولانی‌تری دارد و ظرفیت تولید سالانه‌اش حدود ۵۰۰۰ تن است ، در حالی که شرکت بابک با تکنولوژی مدرن‌تر، ظرفیت ۱۲٬۰۰۰ تن دارد و قادر به تولید طیف گسترده‌تری (مثلاً دیواره‌های نازک‌تر) است . از نظر کیفیت ماده و خلوص مس، همه این برندها از کاتد مس استاندارد (۹۹٫۹۵٪) استفاده می‌کنند و لذا تفاوت محسوسی در ترکیب شیمیایی محصول نهایی ندارند. اما کیفیت فرآیند تولید ممکن است اندکی تفاوت ایجاد کند؛ برای مثال لوله مسی تولیدشده با روش ریخته‌گری مداوم (توسط بابک یا قائم) ممکن است یکنواختی ابعادی بهتری نسبت به لوله تولیدشده با روش اکستروژن داشته باشد. با این حال، تمامی برندهای مطرح داخلی محصولات خود را مطابق استانداردهای بین‌المللی ASTM و EN تولید می‌کنند و آزمون‌های کیفی را پشت سر می‌گذارند. بنابراین از منظر مصرف‌کننده‌ی نهایی، تفاوت عمده‌ای در عملکرد لوله‌های برندهای مختلف وجود ندارد.

بیشتر تمایز برندها در خدمات ارائه‌شده است؛ مثلاً برخی شرکت‌ها سفارشات برش سفارشی یا کویل‌های طول بلند خاص را می‌پذیرند، یا ممکن است در بازار availability (دردسترس‌بودن) برخی سایزها توسط یک برند بهتر باشد. همچنین بسته‌بندی و نحوه عرضه برندها ممکن است فرق کند (یکی در کارتن، دیگری با پوشش پلاستیکی). از لحاظ قیمت نیز معمولاً اختلاف قیمت برندهای تراز اول جزئی است و تابعی از قیمت روز مس است. اگر با برند خاصی کار کرده‌اید و رضایت داشته‌اید، ادامه استفاده از همان برند خوب است؛ در غیر این صورت می‌توانید با اطمینان از اصالت کالا، از هر یک از برندهای معتبر خرید کنید چون همگی امتحان خود را پس داده‌اند. به طور خلاصه، برندهای معتبر داخلی بیشتر مشابهت دارند تا تفاوت، و انتخاب بین آنها بیشتر بر مبنای در دسترس‌بودن و اعتماد به تأمین‌کننده است.

۷. لوله مسی مناسب برای کولر گازی کدام است؟

برای نصب و راه‌اندازی کولرهای گازی اسپلیت از لوله‌های مسی کلافی استفاده می‌شود، زیرا باید دو یونیت داخلی و خارجی کولر توسط لوله‌های انعطاف‌پذیر به هم وصل شوند. سایز لوله‌ی مورد نیاز بستگی به ظرفیت کولر گازی دارد. به طور معمول در اکثر کولرهای گازی دو لوله مسی استفاده می‌شود: یک لوله باریک‌تر برای مایع مبرد (خط مایع) و یک لوله قطورتر برای گاز مبرد (خط مکش). برای مثال: کولر گازی‌های ۹۰۰۰ تا ۱۲,۰۰۰ بی‌تی‌یو معمولاً از لوله‌های ۱/۴ اینچ (۶ میلی‌متر) و ۳/۸ اینچ (۱۰ میلی‌متر) استفاده می‌کنند؛ کولرهای ۱۸,۰۰۰ تا ۲۴,۰۰۰ از لوله ۱/۴ و ۱/۲ اینچ یا ۳/۸ و ۵/۸ اینچ، و کولرهای بزرگتر ۳۰۰۰۰ بی‌تی‌یو به بالا ممکن است ۳/۸ و ۳/۴ اینچ نیاز داشته باشند. دفترچه راهنمای هر کولر سایز دقیق را مشخص می‌کند. این لوله‌ها باید از نوع نرم آنیل‌شده (کلافی) باشند تا نصاب بتواند آنها را به راحتی از مسیرهای ساختمانی عبور دهد و خم کند. همچنین بهتر است لوله مسی مخصوص کولر گازی (ACR Grade) تهیه شود که داخل آن کاملاً تمیز و خشک بوده و دو سر آن درپوش داشته باشد. برندهای مهراصل، بابک، قائم و باهنر همگی لوله‌های کلاف مناسب کولرگازی تولید می‌کنند. فاکتور مهم دیگر ضخامت لوله است؛ برای کولرگازی‌های اینورتر که فشار مبرد بیشتری دارند ترجیحاً از لوله با ضخامت کمی بیشتر (مثلاً ۰٫۸ میلی‌متر به جای ۰٫۶۳) استفاده می‌شود تا تحمل فشار اطمینان‌یافته باشد. در مجموع، لوله مسی ۱/۴ و ۳/۸ اینچ آنیل‌شده پرکاربردترین لوله‌ها برای نصب اسپلیت‌های خانگی‌اند . طول لوله‌کشی نیز باید طبق توصیه سازنده باشد (معمولاً حداکثر ۱۰ تا ۱۵ متر) و در صورت نیاز به طول بیشتر، باید مبرد اضافه تزریق شود. بنابراین: “لوله مسی کلافی نرم با سایزهای متناسب ظرفیت دستگاه و ضخامت کافی” بهترین گزینه برای کولر گازی است. فراموش نکنید پس از نصب، عایق‌کاری لوله‌ها (مخصوصاً لوله گاز برگشتی) با عایق مناسب جهت جلوگیری از تعریق و اتلاف سرما الزامی است.

۸. برای مصارف پزشکی و بیمارستانی چه نوع لوله مسی استفاده می‌شود؟

در سیستم‌های گازهای طبی بیمارستانی (شامل اکسیژن، نیتروس اکساید، هوای فشرده جراحی، وکیوم و …)، باید از لوله‌های مسی با استاندارد پزشکی استفاده شود. این لوله‌ها عموماً مطابق استاندارد بین‌المللی BS EN 13348 یا استاندارد معادل آن تولید می‌شوند که مختص لوله‌های مسی برای گازهای پزشکی است. ویژگی مهم این لوله‌ها خلوص بالا و پاکیزگی داخلی آنهاست. معمولاً لوله‌های بیمارستانی را از مس سخت (شاخه‌ای) انتخاب می‌کنند چرا که لوله‌کشی عمدتاً ثابت است و استحکام و پایداری ابعادی مهم‌تر از انعطاف‌پذیری است. این لوله‌ها غالباً در شاخه‌های ۶ متری عرضه می‌شوند. مس مورد استفاده باید ۹۹٫۹۹٪ خالص و عاری از هر گونه روغن و گریس باشد. تولیدکنندگان معتبر پس از ساخت این لوله‌ها، داخل آنها را با هوای خشک تمیز می‌کنند و سپس دو سر هر شاخه را با درپوش‌های کاملاً هوا‌بند مسدود می‌کنند تا تا لحظه نصب، داخل لوله استریل و تمیز باقی بماند . سایز لوله‌های پزشکی متناسب با طراحی سیستم متغیر است؛ برای خطوط اصلی اکسیژن معمولا از قطرهای ۱۵ یا ۲۲ میلی‌متر استفاده می‌شود و برای انشعابات تخت‌ها لوله‌های ۸ یا ۱۰ میلی‌متری کافیست. به این نوع لوله‌ها گاهی لوله مسی بیمارستانی نیز گفته می‌شود. برندهای داخلی نظیر مس قائم و مس باهنر لوله‌های مناسب برای گازهای طبی تولید می‌کنند (با نام لوله‌های خشک‌شسته یا Degreased Copper Tube). این لوله‌ها حتماً باید دارای گواهینامه آنالیز و تست فشار باشند. نکته حائز اهمیت دیگر، روش اتصال این لوله‌هاست: اتصال باید با لحیم نقره یا روش‌های بدون سرب انجام شود تا هیچ آلاینده‌ای وارد جریان گاز تنفسی نشود.

همچنین پس از نصب سیستم لوله‌کشی گاز طبی، تست نشت با گاز بی‌اثر (نیتروژن) و سپس تخلیه کامل (وکیوم‌کردن) انجام می‌شود تا مطمئن شوند سیستم کاملاً پاک و بدون نشتی است. خلاصه اینکه برای مصارف پزشکی باید از “لوله‌های مسی استاندارد پزشکی، سخت، تمیز و درپوش‌دار” استفاده کرد و نکات بهداشتی نصب را دقیقاً رعایت نمود تا سلامت بیماران تضمین گردد.

۹. آیا لوله مسی دچار زنگ‌زدگی یا خوردگی می‌شود؟

مس برخلاف آهن زنگ قرمز یا نارنجی مایل به قهوه‌ای که در فولاد دیده می‌شود را تشکیل نمی‌دهد، اما لایه‌ای از اکسید مس (به رنگ قهوه‌ای تیره) به مرور بر سطح آن ایجاد می‌شود که در واقع نقش محافظ دارد. در محیط‌های خاص ممکن است این لایه به رنگ سبز (پتینه یا کربنات مس) درآید که روی برخی سازه‌های مسی قدیمی دیده می‌شود. در آب‌های شهری معمولی، لوله مسی بسیار دیر دچار خوردگی می‌شود. با این حال، دو نوع خوردگی ممکن است تحت شرایطی رخ دهد: ۱) خوردگی حفره‌ای (Pitting): اگر آب حاوی مقدار کم سولفید یا آمونیاک باشد یا اسیدیته بسیار پایینی (آب بسیار خالص) داشته باشد، ممکن است به ندرت حفره‌های میکروسکوپی در جدار داخلی لوله مسی ایجاد شود. این موضوع معمولاً در نقاط ساکن یا کم‌جریان لوله و پس از سال‌ها ممکن است اتفاق بیفتد و باعث نشت‌های نقطه‌ای شود. راه کنترل آن تنظیم pH آب و حذف ترکیبات خورنده است. ۲) خوردگی گالوانیکی: اگر مس در تماس مستقیم با فلزات غیرهمجنس مثل فولاد یا آلومینیوم در حضور الکترولیت (مثلاً آب) قرار گیرد، یک پیل گالوانیکی تشکیل می‌شود که در آن فلز نجیب‌تر (مس) حفظ و فلز فعال‌تر خورده می‌شود. خود مس در این حالت نسبتاً ایمن است اما مثلا اتصالات آهن گالوانیزه متصل به مس ممکن است قربانی شوند. برای جلوگیری، همیشه باید میان مس و فلزات دیگر از اتصال دی‌الکتریک یا نوار تفلون استفاده کرد. اما در مجموع، مس در برابر اغلب انواع خوردگی بسیار مقاوم است و همین یکی از دلایل عمده استفاده از آن در لوله‌کشی است . مس دچار زنگ سطحی به شکل ورقه‌شدن یا پوسته‌پوسته مثل آهن نمی‌شود و لایه اکسیدی آن پایدار است. در فاضلاب‌ها یا آب دریا که کلرید بالا دارد، مس ممکن است با نرخ کمی دچار خوردگی یکنواخت شود ولی باز هم بسیار بهتر از فولاد معمولی است. بنابراین، اگر محیط بهره‌برداری خیلی خورنده نباشد، می‌توان گفت لوله مسی “زنگ نمی‌زند” به معنایی که در ذهن است و تا ده‌ها سال بدون نشتی باقی خواهد ماند. برای اطمینان بیشتر می‌توان لوله را عایق‌کاری کرد یا از بازدارنده‌های خوردگی در سیال استفاده نمود، هرچند در اکثر موارد نیازی نیست.

۱۰. چگونه لوله مسی را به هم متصل کنیم؟

اتصال لوله‌های مسی به روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است که انتخاب روش بستگی به کاربرد و تجهیزات در دسترس دارد: رایج‌ترین روش لحیم‌کاری (Brazing/Soldering) است. برای لوله‌های مسی نازک (مثلاً لوله آب خانگی)، از لحیم‌کاری نرم با آلیاژ قلعی استفاده می‌شد (مثل اتصالات لحیمی در لوله‌های مسی قدیمی آب)، اما امروزه بیشتر لحیم‌کاری سخت (برازینگ) با آلیاژهایی نظیر سیم نقره ۵٪ یا فسفر-نقره انجام می‌شود. در این روش، اتصال نری و مادگی (بوشن یا خود لوله فبه‌داخل لوله دیگر که توسّط ابزار لاله‌کن پهن شده) درون هم قرار گرفته و با مشعل اکسی‌استیلن یا پروپان حرارت داده می‌شود تا فیلر نقره‌ای ذوب و فضای بین دو لوله را پر کند. این اتصال پس از سرد شدن بسیار محکم و آب‌بندی است و توان تحمل فشار و دمای بالا را دارد. روش دیگر استفاده از اتصالات فیتینگی رزوه‌ای یا پرسی است؛ برخی سیستم‌ها (مثلاً چیلرها یا پمپ‌های خلأ) نیاز به اتصالات پیچی دارند که سر لوله مسی را پرچ (Flare) می‌کنند و با مهره به یک اتصال رزوه‌ای وصل می‌شود (مثل اتصال مهره و پرچ کولرگازی به شیرها). همچنین اخیراً اتصالات مکانیکی پرسی مخصوص لوله مسی وجود دارند که با دستگاه پرس هیدرولیک، لوله و اتصال حلقوی را به هم قفل می‌کنند و آب‌بندی توسط اورینگ داخلی صورت می‌گیرد؛ این روش سریع و بدون نیاز به شعله است و برای لوله‌کشی آب و آتش‌نشانی مسی استفاده می‌شود. برای لوله‌های مسی با قطر بسیار کم (لوله مویی)، معمولاً اتصال به صورت لحیم نرم یا اتصالات خاص فشاری است. نکته مهم هنگام اتصال مس، تمیزکاری و فلاکس‌زدن است: قبل از لحیم باید سطح لوله‌ها را سنباده نرم زد و از فلاکس مناسب استفاده کرد تا اکسیدها برطرف و لحیم‌کاری روان انجام شود. پس از اتصال نیز باقی‌مانده فلاکس را باید پاک کرد تا ایجاد خوردگی نکند. به طور کلی، لحیم‌کاری صحیح قوی‌ترین و مطمئن‌ترین روش اتصال لوله مسی است که اگر درست انجام شود، اتصال عمری برابر خود لوله خواهد داشت.

هرچند استفاده از روش‌های جدید بدون شعله نیز بسته به شرایط پروژه می‌تواند مدنظر قرار گیرد (مثلاً در محیط‌هایی که کار با آتش خطرناک است یا سرعت کار اهمیت دارد، اتصالات پرسی انتخاب می‌شوند). در سیستم‌های تحت فشار و دمای بالا (مثلاً خطوط مبرد)، همواره از لحیم‌کاری سخت با آلیاژ نقره استفاده کنید و مطمئن شوید داخل لوله هنگام جوشکاری با نیتروژن purging شده است تا دوده و اکسید تشکیل نشود.

۱۱. آیا لوله مسی قابل خم شدن است و چگونه؟

بله، لوله مسی (خصوصاً انواع نرم آنیل‌شده) به خوبی قابلیت خم‌کاری دارد. حتی لوله‌های مسی سخت را نیز می‌توان با روش‌های مناسب خم نمود. برای خم کردن صحیح لوله مسی بدون اینکه شکسته یا له شود، به ابزار مناسب نیاز است. فنر خم‌کن دستی یکی از ساده‌ترین ابزارهاست که برای لوله‌های نازک (تا ۱/۲ اینچ) استفاده می‌شود؛ فنر متناسب با قطر لوله را درون آن قرار می‌دهیم و سپس لوله را با دست به آرامی خم می‌کنیم. فنر از تغییر شکل بیش از حد مقطع و چروکیدگی داخل خم جلوگیری می‌کند. برای سایزهای بزرگ‌تر یا خم‌های تعداد بالا، از لوله‌خم‌کن‌های اهرمی یا هیدرولیکی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها دارای شابلون منحنی با شعاع‌های استاندارد هستند؛ لوله در دستگاه قرار گرفته و با کشیدن دسته یا پمپ هیدرولیک، حول شابلون خم می‌شود. نتیجه یک خم نرم و یکنواخت است. در کارگاه‌های حرفه‌ای حتی ممکن است لوله را گرم کرده و خم کنند (به خصوص در مورد لوله‌های مسی ضخیم یا سخت)؛ حرارت دادن تا دمای سرخ نه‌چندان روشن باعث می‌شود مس نرم‌تر شود و خم‌کاری آسان‌تر گردد (البته بعد از سردشدن دوباره سخت می‌شود، مگر اینکه عملیات آنیل کامل انجام شود). هنگام خم کردن باید دقت کرد که شعاع خم حداقل ۳ تا ۴ برابر قطر لوله باشد تا آسیب نبیند. همچنین سرعت خم‌کاری باید یکنواخت باشد و از خم کردن رفت و برگشتی (خم و بازکردن مجدد) خودداری شود چون باعث ترک خوردن لوله می‌شود. لوله‌های کلافی آنیل‌شده را حتی با دست نیز می‌توان تا حدودی خم کرد ولی توصیه می‌شود برای خم‌های زاویه تند از فنر یا لوله‌خم‌کن استفاده شود تا ظاهر کار تمیز باشد. یک نکته عملی: اگر فنر دسترس نیست، می‌توان لوله را با شن نرم کاملاً پر کرد و دو سر آن را بست، سپس خم کرد؛ شن تا حدی مانع چروکیدگی خواهد شد. پس از خمکاری، شن را تخلیه کرده و لوله را تمیز کنید. در کل، مس فلز مطیعی است و خم‌کاری آن (برخلاف مثلاً لوله‌های فولادی) بسیار راحت‌تر است به شرطی که ابزار مناسب و حوصله به خرج دهید. برای پروژه‌های حساس که خم‌ها باید دقیق باشند، بهتر است از دستگاه خم‌کاری برقی/هیدرولیک با قالب مناسب قطر لوله استفاده شود تا نتیجه حرفه‌ای حاصل گردد.

۱۲. آیا لوله مسی برای لوله‌کشی آب شرب مناسب است؟

بله، لوله مسی یکی از بهترین گزینه‌ها برای لوله‌کشی آب آشامیدنی است و سال‌ها در ساختمان‌ها برای این منظور استفاده شده است. مس مزایای متعددی در سیستم آب‌رسانی دارد: نخست اینکه مس برخلاف لوله‌های آهنی زنگ نمی‌زند و خوردگی کمی در آب‌های شهری دارد، لذا آب عبوری از آن طعم و رنگ خود را حفظ می‌کند. دوم اینکه داخل لوله‌های مسی به دلیل سطح نسبتاً صاف و عدم زنگ‌زدگی، رسوب کمتری می‌گیرد و افت فشار در طول زمان افزایش نمی‌یابد (در لوله‌های آهنی قدیمی بعد از چند سال قطر داخلی به شدت کم می‌شد به خاطر رسوبات). سوم، همان‌طور که اشاره شد مس ضد میکروب است؛ تحقیقات نشان داده لوله مسی می‌تواند باکتری‌های موجود در آب (مثل E.coli و لژیونلا) را تا حدودی از بین ببرد، این یک مزیت بهداشتی مهم است. چهارم اینکه مس تحمل دمای بالا را دارد، بنابراین در سیستم آب گرم بهداشتی می‌توان با خیالی آسوده از آب با دمای مثلاً ۶۰-۷۰ درجه استفاده کرد بدون نگرانی از نرم شدن یا تغییر شکل لوله (برخلاف برخی لوله‌های پلیمری که محدودیت دمایی دارند). از نظر عمر مفید نیز لوله‌های مسی آب شرب می‌توانند دهه‌ها کار کنند. تنها ملاحظاتی که وجود دارد این است که: ۱) قیمت اولیه لوله‌کشی مسی بالاتر از لوله‌کشی پلاستیکی (مثل PEX یا PP) است، ۲) نصب لوله مسی نیاز به مهارت لحیم‌کاری دارد (در حالی که سیستم‌های جدید پلیمری به روش اتویی یا پرس سریع‌تر وصل می‌شوند). با این حال، خیلی از مهندسان همچنان مس را به دلیل دوام و اطمینان بلندمدت ترجیح می‌دهند. در برخی کشورها استفاده از مس برای آب شرب استاندارد طلایی محسوب می‌شود. فقط باید توجه کرد اگر آب بسیار اسیدی (pH زیر ۶) یا حاوی املاح خاص باشد، ممکن است مس به میزان جزئی در آب حل شود؛ هرچند یون مس در غلظت‌های کم برای انسان ضرری ندارد (و حتی جزئی از ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن است)، اما در صورتی که نگرانی باشد می‌توان از روکش‌های داخلی یا تنظیم‌کننده‌های شیمیایی آب استفاده کرد.

در کل جواب این است که بله، لوله مسی برای آب شرب کاملاً مناسب و مطمئن است و به علت خصوصیات مثبتش بسیاری از سیستم‌های لوله‌کشی قدیمی همچنان بدون مشکل در حال بهره‌برداری‌اند.

۱۳. قیمت لوله مسی چگونه محاسبه می‌شود و از چه عواملی تأثیر می‌پذیرد؟

قیمت لوله مسی به طور مستقیم با وزن مس محتوی آن در ارتباط است. در بازار ایران معمولاً قیمت لوله مسی را بر حسب هر کیلوگرم مس اعلام می‌کنند و وزن کل سفارش، عامل پایه در تعیین قیمت است . وزن لوله نیز از حاصل‌ضرب طول در وزن واحد طول (متناسب با قطر و ضخامت) به دست می‌آید. بنابراین سایز لوله (قطر و ضخامت) بر قیمت اثر می‌گذارد – لوله‌ای با قطر یا ضخامت بیشتر، مس بیشتری دارد و گران‌تر است . عامل مؤثر اصلی بعدی قیمت جهانی مس است؛ مس یک کالای بورس فلزات (LME) است و قیمت آن به دلار تعیین می‌شود. لذا تغییرات قیمت جهانی مس و همچنین نرخ ارز بر قیمت لوله مسی اثرگذارند . به عنوان مثال اگر قیمت جهانی مس یا دلار افزایش یابد، قیمت لوله مسی ریالی نیز بالا می‌رود. عامل سوم برند و استاندارد تولید است؛ برندهای معتبر که طبق استاندارد تولید می‌کنند معمولاً قیمتشان کمی بیشتر از محصولات متفرقه است، چون هزینه‌های کنترل کیفیت و تضمین استاندارد را دارند. با این حال اختلاف بین برندهای مطرح خیلی زیاد نیست چون رقابتی هستند. تیپ یا نوع لوله نیز مهم است: لوله‌های خاص مانند لوله مسی پزشکی که نیاز به تمیزی ویژه دارند یا لوله‌های شیارداخلی که تولید پیچیده‌تری دارند، ممکن است قیمت واحد بالاتری داشته باشند. مقدار سفارش نیز تاثیرگذار است؛ خرده‌فروشی در شاخه‌های معدود معمولاً قیمت بالاتری (به دلیل هزینه‌های برش و خرده‌فروشی) نسبت به خرید عمده دارد. همچنین هزینه‌هایی مانند مالیات بر ارزش افزوده (۹٪) و حمل‌ونقل به قیمت نهایی افزوده می‌شود. شایان ذکر است که در بازار روزانه، فروشندگان با توجه به نوسانات بازار مس ممکن است قیمت‌ها را مرتب تغییر دهند (حتی روزانه). در برخی منابع مثل وبسایت‌های آهن‌آنلاین یا بورس فلزات می‌توان قیمت لحظه‌ای را دید. خریداران بزرگ گاهاً قراردادهای آتی یا مشارکتی با تولیدکننده می‌بندند تا ریسک نوسان قیمت را پوشش دهند. به طور خلاصه عوامل مؤثر بر قیمت لوله مسی عبارتند از: وزن و ابعاد لوله، قیمت جهانی مس، نرخ ارز، برند و کیفیت، نوع خاص لوله و میزان عرضه و تقاضای بازار. هنگام خرید بهتر است از چند تأمین‌کننده معتبر استعلام قیمت بگیرید و با توجه به شرایط یادشده، بهترین گزینه را انتخاب کنید.

۱۴. آیا لوله‌های مسی نیاز به عایق‌کاری دارند؟

عایق‌کاری لوله مسی بستگی به نوع سیالی که از آن عبور می‌کند و دمای عملکرد سیستم دارد. خود مس ماده‌ای است که هدایت حرارتی بالایی دارد؛ این یعنی اگر هدف ما حفظ دما یا جلوگیری از تبادل حرارت سیال داخل لوله با محیط باشد، باید لوله مسی را عایق کنیم. چند مثال رایج: در سیستم‌های سرمایشی و تهویه مطبوع، لوله مکش (که مبرد سرد در آن جریان دارد) حتماً باید با عایق مناسب (مثلاً عایق‌های الاستومری با ضخامت کافی) پوشانده شود. چون در غیر این صورت حرارت محیط را جذب کرده و راندمان سیستم کاهش می‌یابد و نیز رطوبت هوا روی لوله تقطیر می‌شود که باعث چکه کردن آب و هدررفت سرما می‌شود. حتی لوله رفت مایع در کولرگازی نیز اگر دمای محیط خیلی بالا باشد، گاهی عایق می‌شود تا از گرمای محیط تأثیر نگیرد. در سیستم آب گرم ساختمان، برای جلوگیری از اتلاف انرژی گرمایی در مسیر از موتورخانه تا مصرف‌کننده، لوله‌های آب‌گرم و حتی لوله‌های برگشت آن را عایق می‌کنند (با عایق‌های پشم‌شیشه یا الاستومری) – مساحت سطح مسی نسبت به حجم آب داخل آن زیاد است و بدون عایق، گرمای آب را خیلی سریع به محیط پس می‌دهد. در مقابل، در لوله‌کشی آب سرد مصرفی عایق کردن بیشتر به منظور جلوگیری از عرق‌کردن لوله در مناطق مرطوب انجام می‌شود، چون آب سرد می‌تواند رطوبت هوا را روی لوله میعان کند. همچنین عایق کردن مانع گرم شدن آب سرد در مسیر می‌شود. در لوله‌کشی گاز شهری، معمولاً لوله‌ها عایق حرارتی نمی‌شوند (چون بحث انتقال حرارت مطرح نیست) اما برای حفاظت مکانیکی و ضدزنگ ممکن است رنگ یا نوارپیچ شوند – البته گاز شهری در دمای محیط است و نیازی به حفظ دما ندارد. در صنایع برودتی خاص (مثلاً خطوط آمونیاک در سردخانه بزرگ) گاهی لوله مسی دو لایه عایق می‌شود چون دما بسیار پایین است و هر تبادل گرما ناخواسته باید به حداقل برسد. در پتروشیمی اگر سیال خیلی داغ یا خیلی سرد باشد نیز عایق‌کاری حرارتی انجام می‌شود تا ایمنی و بهره‌وری حفظ شود. پس به طور خلاصه: “هر جایی که اختلاف دمای قابل توجهی بین سیال داخل لوله مسی و محیط وجود داشته باشد، عایق‌کاری توصیه می‌شود.

” عایق مناسب می‌تواند فوم الاستومری (مانند EPDM, NBR/PVC)، پشم سنگ/شیشه با روکش آلومینیوم یا هر ماده عایق حرارتی دیگر باشد. ضخامت عایق هم بستگی به دمای سیال و شرایط محیط دارد (مثلاً برای کولرگازی معمولاً عایق ۹ یا ۱۳ میلی‌متری استفاده می‌کنند). نصب صحیح عایق (اتصالات و درزهای آن) نیز مهم است تا راندمان بهینه به دست آید. بنابراین پاسخ این است که خود مس نیازی به حفاظت در برابر رطوبت ندارد اما برای جلوگیری از انتقال حرارت ناخواسته یا تعریق، عایق‌کاری لوله مسی در بسیاری از کاربردها ضروری است.

۱۵. چرا از لوله مسی به جای لوله‌های پلاستیکی یا فولادی استفاده کنیم؟

 انتخاب لوله مناسب همواره بستگی به ملاحظات فنی و اقتصادی پروژه دارد. لوله‌های پلاستیکی (مانند PPR, PEX, CPVC) و لوله‌های فلزی (فولادی سیاه، گالوانیزه، استیل) هر کدام مزایا و معایبی دارند. اما لوله مسی ترکیبی از ویژگی‌های مثبت منحصر‌به‌فرد را ارائه می‌دهد که در بسیاری موارد آن را به گزینه برتر تبدیل می‌کند: اول از همه طول عمر و دوام مس است – لوله مسی ممکن است در عمل بیش از ۵۰ سال بدون افت کارایی کار کند، در حالی که برخی لوله‌های پلاستیکی جدید دقیقاً مشخص نیست عمرشان در عمل چقدر خواهد بود (چون سابقه طولانی‌مدت ندارند) و لوله‌های فولادی هم معمولاً عمر کوتاه‌تری به دلیل خوردگی دارند. دوم، استحکام و تحمل شرایط سخت توسط مس: لوله مسی فشار و دمای بالا را بهتر از اکثر لوله‌های پلیمری تاب می‌آورد (مثلاً در سیستم گرمایشی با آب ۹۰ درجه یا بخار کم‌فشار، لوله پلیمری مناسب نیست ولی مس به راحتی جواب می‌دهد). در برابر آتش‌سوزی، لوله مسی نمی‌سوزد، در حالی که لوله پلاستیکی می‌تواند ذوب شود و مسیر را باز کند که خطرناک است (مثلاً در لوله‌کشی گاز این موضوع حیاتی است). مس همچنین در برابر ضربه و جوندگان هم مقاوم‌تر است – موش‌ها ممکن است لوله‌های پلاستیکی را بجوند ولی به مس کاری ندارند. سوم، ابعاد و افت فشار: لوله‌های مسی با قطر خارجی کمتر برای دبی معین نسبت به لوله‌های پلیمری نیاز است چون دیواره نازک‌تری دارند و ضریب اصطکاک خوبی دارند، لذا در چیدمان فضا صرفه‌جویی می‌شود و پمپ‌ها با فشار کمتری کار می‌کنند. چهارم، بحث بهداشتی: همان‌طور که ذکر شد مس باکتری‌ها را می‌کشد و یون‌هایی که احتمالا وارد آب می‌شوند در حد بسیار پایین‌اند و حتی خاصیت ضدعفونی‌کننده دارند، ولی برخی نگرانی‌ها درباره میکروپلاستیک‌ها یا مواد افزودنی در لوله‌های پلاستیکی وجود دارد که آیا در درازمدت وارد آب مصرفی می‌شوند یا خیر. پنجم، تعمیر و نگهداری: یک شبکه لوله مسی اگر درست نصب شود، سال‌ها بدون نیاز به سرویس خاص کار می‌کند. اگر هم اتصالات نشت کنند، به راحتی با یک تعمیر لحیم‌کاری قابل رفع است. اما برخی سیستم‌های دیگر اتصالات مکانیکی دارند که ممکن است نشتی‌شان دشوارتر تشخیص داده شود (مثلاً نشتی یک مفصل پرسی زیر عایق). البته در مقابل این مزایا، باید در نظر گرفت که قیمت اولیه مس بالاتر است و نصب آن نیاز به مهارت دارد. با این وجود، بسیاری از مهندسان محاسبه می‌کنند که هزینه مادام‌العمر (Life Cycle Cost) لوله مسی به صرفه‌تر درمی‌آید چون دفعات تعمیر یا تعویض کم و طول عمر زیاد است. جمع‌بندی اینکه: لوله مسی یک انتخاب کلاسیک و مطمئن است که خواصی مانند استحکام، دوام، ضدخوردگی بودن، انتقال حرارت عالی، عدم اشتعال و بهداشت را یکجا دارد ، در حالی که سایر گزینه‌ها هر کدام یکی دو ویژگی خوب دارند ولی ممکن است در بقیه زمینه‌ها ضعف نشان دهند. بنابراین هرچند ممکن است لوله‌های پلیمری یا ارزان‌تر در نگاه اول جذاب باشند، اما در بسیاری از کاربردهای حساس و بلندمدت، مزایای لوله مسی کفه ترازو را به نفع آن سنگین‌تر می‌کند.