سیم لاکی (Magnet Wire)

راهنمای خرید
راهنمای خرید

راهنمای خرید

مراحل خرید

  • ارسال درخواست: تکمیل فرم آنلاین یا تماس تلفنی برای اعلام نوع سیم، سایز و مقدار مورد نیاز.
  • دریافت پیش‌فاکتور: واحد فروش بر اساس درخواست، پیش‌فاکتور رسمی شامل قیمت و شرایط پرداخت را صادر و ارسال می‌کند.
  • تایید و پرداخت: پس از تایید پیش‌فاکتور توسط مشتری، پرداخت وجه طبق شرایط توافق‌شده انجام و رسید پرداخت ارسال می‌شود.
  • تحویل کالا: سیم‌های لاکی سفارش داده‌شده طبق زمان‌بندی توافق‌شده آماده و از طریق باربری به نشانی مشتری ارسال یا برای تحویل حضوری هماهنگ می‌شود.

اطلاعات تماس

نشانی شرکت: تهران، خیابان ولنجک، نبش خیابان چهاردهم، ساختمان اداری تجاری وفا، پلاک ۲۸، واحد ۳۰۹

کد پستی: ۱۹۸۵۷۳۵۳۷۶

شماره تماس: ۷۱۰۰۷۰۰۰ – ۰۲۱

ایمیل: sales@tabanmes.com

نشانی فروشگاه: تهران، خیابان پامنار، پلاک ۳۳۰

کد پستی: ۱۹۸۵۷۳۵۳۷۶

شماره تماس: ۳۳۱۱۴۷۶۷ – ۰۲۱ | ۳۳۹۲۲۷۰۴ – ۰۲۱

photo_2025-04-29_11-43-50
photo_2025-04-29_11-43-54
photo_2025-04-29_11-44-49
photo_2025-04-29_11-44-42
photo_2025-04-29_11-44-39
photo_2025-04-29_11-44-36
معرفی
انواع
عایق ها
کلاس‌‌ حرارتی
مشخصات‌ فنی
نحوه‌ تحویل
سوالات‌ متداول

سیم لاکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سیم لاکی که گاهی سیم لعابدار یا سیم مغناطیسی نیز نامیده می‌شود، نوعی سیم رساناست (معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم) که یک لایه بسیار نازک از عایق الکتریکی (لاک مخصوص) به طور یکنواخت روی آن پوشش داده شده است . برخلاف سیم‌های برق معمولی که روکش ضخیم پلاستیکی دارند، عایق لاکی این سیم‌ها بسیار ظریف است و به سیم اجازه می‌دهد با فاصله‌ی بسیار کم در کنار هم پیچیده شود. بدین ترتیب می‌توان صدها یا هزاران دور از این سیم را در حجم کوچکی از یک کویل یا سیم‌پیچ قرار داد بدون آنکه اتصال کوتاه رخ دهد. این ویژگی باعث شده که سیم‌های لاکی جزو ارکان اساسی در ساخت تجهیزات الکترومغناطیسی باشند.

کاربردهای سیم لاکی بسیار گسترده بوده و این گستره وسیع کاربرد، نشان‌دهنده اهمیت بالای کیفیت سیم لاکی در عملکرد مطمئن دستگاه‌هاست. سیم لاکی باید علاوه بر رسانایی مناسب، عایقی با استقامت دی‌الکتریک بالا و دوام حرارتی کافی داشته باشد تا در شرایط کار مداوم، دچار شکست عایقی یا افت کارایی نشود.

موتورهای الکتریکی

تمام موتورهای AC و DC کوچک و بزرگ (از میکرو موتورها گرفته تا موتورهای صنعتی) برای سیم‌پیچی آرمیچر، استاتور یا بالشتک از سیم لاکی مسی استفاده می‌کنند.

ترانسفورماتورها

سیم لاکی در سیم‌پیچی اولیه و ثانویه انواع ترانسفورماتورهای قدرت، توزیع، ترانس‌های صوتی و فرکانس‌بالا به کار می‌رود . عایق نازک این سیم‌ها امکان تعداد دور بالا و کوپلینگ مناسب بین سیم‌پیچ‌ها را فراهم می‌کند.

ژنراتورها و آلترناتورها

در ژنراتورهای برق و دینام‌ها برای تولید ولتاژ القایی در سیم‌پیچ، از سیم لاکی استفاده می‌شود که تحمل حرارتی و مکانیکی بالایی دارد.

القاگرها و سلف‌ها

انواع سلف‌ها، چوک‌ها و القاگرها (مانند بوبین‌های رادیویی، فیلترها و کویل‌های تداخلی) با پیچیدن سیم لاکی روی هسته‌های آهنی یا فریت ساخته می‌شوند .

بلندگوها و تجهیزات صوتی

سیم پیچ صوتی بلندگو (Voice Coil) که در میدان مغناطیسی آهنربا قرار می‌گیرد و صدا تولید می‌کند، از سیم مسی لاکی با تحمل حرارتی مناسب ساخته می‌شود. همچنین در هدفون‌ها و میکروفون‌های دینامیکی نیز کاربرد دارد .

رله‌ها، الکترومگنت‌ها و کویل‌های احتراق

هرجا نیاز به ایجاد میدان مغناطیسی با عبور جریان از یک سیم‌پیچ باشد (مانند رله‌های برقی، بوبین شیرهای برقی، سولنوئیدها، کویل احتراق خودرو)، سیم لاکی گزینه ایده‌آل است.

لوازم خانگی

موتورهای الکتریکی به کار رفته در لوازم خانگی (مانند یخچال، ماشین لباسشویی، کولر، پنکه و جاروبرقی) و ترانس‌های کوچک مدارهای الکترونیکی آن‌ها همگی با سیم‌های لاکی سیم‌پیچی شده‌اند .

انواع سیم لاکی (بر اساس شکل و جنس هادی)

سیم‌های لاکی را می‌توان به دو دسته کلی بر اساس شکل هندسی و جنس رسانای آن‌ها تقسیم کرد(بر اساس شکل سطح مقطع):

سیم لاکی گرد

سیم لاکی تخت (مستطیلی یا نواری)

تقسیم بندی سیم لاکی از نظر جنس هادی ( مسی و آلومینیومی )

رایج‌ترین فلزات هادی برای سیم لاکی، مس و آلومینیوم خالص هستند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. سیم لاکی مسی به دلیل رسانایی الکتریکی بسیار بالا و پایداری مکانیکی مطلوب، متداول‌ترین نوع سیم لاکی در صنایع الکتریکی است. در مقابل، سیم لاکی آلومینیومی با وجود رسانایی کمتر، به خاطر چگالی پایین‌تر و قیمت ارزان‌تر، جایگزین جذابی در برخی کاربردها شده است .

سیم‌های لاکی مسی و آلومینیومی از نظر ظاهری و ساختار کلی مشابه‌اند و تنها جنس هادی آن‌ها متفاوت است. هر دو نوع معمولاً به صورت قرقره‌ای عرضه می‌شوند و رنگ لعاب آن‌ها بسته به نوع لاک می‌تواند متفاوت باشد (مثلاً لاک پلی‌یورتان قهوه‌ای مایل به مسی و پلی‌استر قرمز یا سبز). انتخاب بین مس یا آلومینیوم به عوامل مختلفی بستگی دارد: مشخصات فنی مورد نیاز (مانند میزان جریان و افت ولتاژ مجاز)، محدودیت‌های وزن و فضا، شرایط محیطی (دما، رطوبت، خوردگی) و ملاحظات اقتصادی. در ادامه به بررسی تخصصی کاربردهای هر کدام، دلایل برتری یا کاستی‌های هر یک و مقایسه فنی و قیمتی آن‌ها می‌پردازیم.

 

سیم لاکی مسی

سیم لاکی آلومنیومی

انواع عایق‌های لاکی و مشخصات آن‌ها

یکی از مهم‌ترین بخش‌های تشکیل‌دهنده سیم لاکی، روکش عایق یا لاک آن است. این لایه‌ی لاکی نازک که به صورت یکنواخت روی سطح فلز نشسته، باید دارای خواص الکتریکی، حرارتی و شیمیایی مناسبی باشد. در تولید سیم لاکی از رزین‌ها و پلیمرهای عایق ویژه‌ای استفاده می‌شود که پس از پوشش‌دهی سیم، در کوره پخته و سخت می‌شوند و یک لایه عایق پیوسته را تشکیل می‌دهند . بسته به نوع رزین به کار رفته، کلاس حرارتی و برخی خواص دیگر سیم تغییر می‌کند . در ادامه به معرفی مهم‌ترین انواع عایق‌های مورد استفاده در صنعت سیم لاکی و ویژگی‌های هر کدام می‌پردازیم:

پلی‌استر (Polyester): رزین پلی‌استر از اولین نسل لاک‌های مورد استفاده روی سیم‌های مسی بود. لاک پلی‌استر معمولاً کلاس حرارتی ۱۳۰°C (کلاس B) یا ۱۵۵°C (کلاس F) را فراهم می‌کند و مقاومت الکتریکی و مکانیکی مناسبی دارد. این نوع عایق در سیم‌پیچی موتورهای کوچک و ترانس‌های عادی به کار می‌رفت، اما امروزه تا حدی با رزین‌های پیشرفته‌تر جایگزین شده است. مزیت پلی‌استر قیمت مناسب و چسبندگی خوب روی مس است، ولی مقاومت حرارتی و شیمیایی متوسطی دارد (مثلاً در دماهای خیلی بالا یا در حضور روغن‌های داغ دوام زیادی ندارد).

پلی‌یورتان (Polyurethane): لاک پلی‌یورتان به خاطر ویژگی خاص خود یعنی قابلیت لحیم‌خوری (Solderability) شناخته می‌شود . سیم لاکی با پوشش پلی‌یورتان را می‌توان مستقیماً (بدون نیاز به برداشتن لاک با سمباده یا سوزاندن) لحیم کرد؛ حرارت نوک هویه لاک را می‌سوزاند و سیم سریعاً لحیم می‌شود. این خاصیت در سیم‌پیچی‌های ظریف الکترونیکی (مانند مدارهای رله، موتورهای کوچک، کویل‌های ریز و بردهای الکترونیکی) بسیار مفید است . پلی‌یورتان معمولاً کلاس حرارتی ۱۵۵°C (F) یا در انواع بهبودیافته تا ۱۸۰°C (H) را تامین می‌کند . عیب آن شکننده‌تر بودن نسبت به برخی لاک‌های دیگر در دماهای بالا و رطوبت است. گاه برای بهبود مقاومت حرارتی، روی پلی‌یورتان یک لایه نایلون (پلی‌آمید) نیز اعمال می‌کنند که به آن پلی‌یورتان-نایلون می‌گویند و کلاس ۱۵۵°C را تضمین می‌کند .

پلی‌استرایمید (Polyesterimide): رزین پلی‌استرایمید حاصل اصلاح شیمیایی پلی‌استر با گروه‌های ایمیدی است که مقاومت حرارتی آن را افزایش می‌دهد. این نوع لاک به صورت گسترده در سیم‌های لاکی کلاس ۱۸۰°C (کلاس H) به کار می‌رود . سیم لاکی با عایق پلی‌استرایمید دارای استحکام مکانیکی بالا، مقاومت عالی در برابر حرارت، مقاومت در برابر شوک حرارتی و نیز مقاومت خوب در برابر روغن ترانسفورمر و حلال‌ها است . از این رو در بیشتر موتورهای الکتریکی صنعتی، تجهیزات برقی که دمای کاری بالایی دارند و ژنراتورها از این نوع سیم استفاده می‌شود. پلی‌استرایمید نسبت به پلی‌یورتان سخت‌تر است و برای اتصال سیم‌های آن معمولاً باید لاک آن را پیش از لحیم‌کاری به روش‌های مکانیکی یا سوزاندن جدا کرد (لحیم‌خوردگی مستقیم ندارد مگر نوع خاص لحیم‌پذیر). استاندارد IEC 60317-8 مشخصات این نوع سیم را پوشش می‌دهد .

پلی‌آمیدایمید (Polyamide-imide): این ماده به عنوان یک لایه پوششی مضاعف روی سایر لاک‌ها (معمولاً روی پلی‌استرایمید) استفاده می‌شود تا کلاس حرارتی سیم را به ۲۰۰°C یا بالاتر (کلاس C یا ۲۰۰/۲۲۰) برساند . ترکیب دولایه پلی‌استرایمید + پلی‌آمیدایمید در حال حاضر پیشرفته‌ترین ساختار رایج عایق سیم لاکی مسی است که هم مقاومت حرارتی تا ۲۰۰ درجه را تامین می‌کند و هم استحکام مکانیکی و مقاومت شیمیایی بسیار خوبی دارد. این سیم‌ها در ترانس‌های توزیع و قدرت، موتورهای هرمتیک (کمپرسوری)، کویل‌های حرارتی القایی و به طور کلی در ماشین‌ها و تجهیزاتی که دمای کار بالایی دارند استفاده گسترده‌ای دارند . لاک پلی‌آمیدایمید در برابر عوامل شیمیایی مخرب (مانند روغن‌ها، گازهای مبرد، تشعشعات) بسیار مقاوم است و نیز در ولتاژهای بالا پایداری عایقی خوبی (مقاومت در برابر پدیده کرونا) دارد . این نوع عایق به دلیل خواص برتر، البته قیمت بالاتری هم دارد. سیم لاکی دو لایه (PEI+PAI) مطابق استاندارد IEC 60317-13 شناخته می‌شود .

پلی‌وینیل فرمال (Polyvinyl acetal – Formvar): این لاک که گاهی به نام تجاری Formvar شناخته می‌شود، از رزین پلی‌وینیل فرمال تهیه شده و کلاس حرارتی حدود ۱۲۰°C (کلاس E) را فراهم می‌کند . هرچند کلاس حرارتی آن نسبت به انواع مدرن پایین‌تر است، اما ویژگی برجسته Formvar مقاومت عالی در برابر رطوبت و روغن است . به همین دلیل در گذشته برای سیم‌پیچی ترانسفورماتورهای روغنی بسیار استفاده می‌شد. سیم لاکی با لاک پلی‌وینیل فرمال قابلیت کار در محیط روغن ترانس را دارد بدون آنکه لاک آن متورم یا حل شود . همچنین انعطاف مکانیکی خوبی دارد. امروزه هنوز در برخی ترانس‌های جوشکاری، ترانس‌های روغنی خاص و مواردی که رطوبت بالاست از این نوع سیم بهره می‌گیرند . حتی گونه‌ای از این سیم با لایه چسباننده اپوکسی نیز تولید شده که بدون نیاز به شارلاک (وارنیش)، سیم‌پیچ را یکپارچه می‌کند – به عبارتی با گرم کردن کویل، لایه چسبناک فعال شده و دورهای سیم را به هم می‌چسباند.

پلی‌ایمید (Polyimide): برای کاربردهای کاملاً ویژه با دمای بسیار بالا (تا حدود ۲۴۰–۲۵۰°C)، از عایق پلی‌ایمید استفاده می‌شود . این لاک پیشرفته که قیمت بالایی نیز دارد، در سیم‌پیچی‌های صنایع هوافضا، نظامی و موتورهای خاص به کار می‌رود که در آن‌ها حرارت بسیار زیاد یا شرایط محیطی سخت وجود دارد. پلی‌ایمید تحمل دمایی تا ۲۵۰ درجه و مقاومت عالی در برابر پرتودهی و تخریب شیمیایی دارد . برخی از سیم‌های لاکی پلی‌ایمید نیز با یک روکش فایبرگلاس یا نوار پلی‌ایمید اضافی همراه می‌شوند تا استحکام عایقی مکانیکی بیشتری برای سیم‌های تخت ضخیم فراهم شود . این نوع سیم‌ها کمتر در کاربردهای تجاری روزمره دیده می‌شوند و بیشتر جنبه تخصصی دارند.

علاوه بر موارد فوق، سیم لاکی خودچسب نیز نوعی خاص است که دارای دو لایه عایق می‌باشد؛ لایه زیرین یکی از لاک‌های ذکر شده (مثلاً پلی‌استرایمید) و لایه رویی یک رزین گرمانرم چسبنده است .

این سیم هنگام پیچیده شدن اگر حرارت داده شود یا جریان برق از آن عبور کند، لایه بیرونی ذوب شده و دورهای سیم را به هم می‌چسباند و یک کویل محکم بدون نیاز به وارنیش ایجاد می‌کند . چنین سیم‌هایی معمولاً در ساخت Voice Coil بلندگوهای پرقدرت یا کویل‌های خاص استفاده می‌شوند تا ارتعاش یا لرزش باعث باز شدن سیم‌پیچ نشود .

هر یک از انواع عایق‌های فوق‌الذکر دارای استانداردهای مشخص بین‌المللی هستند که حداقل خواص و آزمون‌های لازم (مانند استقامت عایقی، چسبندگی لاک به سیم، انعطاف‌پذیری پس از خم، مقاومت در برابر حلال و شوک حرارتی و غیره) را تعیین می‌کنند. برای مثال، استاندارد IEC 60317-20 مربوط به سیم‌های لاکی پلی‌یورتان کلاس ۱۳۰/۱۵۵، استاندارد IEC 60317-8 مربوط به پلی‌استرایمید ۱۸۰ و IEC 60317-13 مربوط به دولایه ۲۰۰ است . رعایت این استانداردها تضمین می‌کند که سیم تولیدی در شرایط عملیاتی تعریف‌شده دچار مشکل نخواهد شد.

کلاس‌های حرارتی سیم لاکی

کلاس حرارتی (Heat Class) به حداکثر دمای مجاز کاری سیم لاکی اطلاق می‌شود که عایق آن می‌تواند به طور مداوم تحمل کند بدون آنکه خواص عایقی خود را از دست بدهد. هر کلاس حرارتی با یک حرف (بر مبنای استاندارد‌های IEC یا NEMA) شناخته می‌شود و معادل دمایی دارد. برای نمونه، کلاس حرارتی F یعنی ۱۵۵ درجه سانتیگراد. هنگامی که مثلاً گفته می‌شود سیم لاکی کلاس H داریم، یعنی آن سیم می‌تواند در محیطی با دمای تا ۱۸۰°C به طور دائمی کار کند. طبقه‌بندی کلاس‌های حرارتی طبق استاندارد IEC 60085 صورت می‌گیرد. جدول زیر کلاس‌های حرارتی متداول سیم لاکی را به همراه دمای هر کلاس و برخی کاربردهای معمول هر یک نشان می‌دهد :

کاربردهای نمونهنوع عایقحداکثر دما (°C)کلاس حرارتی
سیم‌های با عایق کاغذی، مناسب برای کاربردهای با دمای پایینکاغذ آغشته نشده۹۰Y
ترانسفورماتورهای روغنی، موتورهای کوچک، رله‌ها و دستگاه‌های اندازه‌گیریکاغذ آغشته‌شده یا لاک‌های پلی‌وینیل‌استال۱۰۵A
موتورهای الکتریکی، ترانسفورماتورها، لوازم خانگی و دستگاه‌های اندازه‌گیریلاک‌های پلی‌وینیل‌استال، پلی‌وینیل‌فرمال، پلی‌یورتان۱۲۰E
موتورهای کوچک، ترانسفورماتورها، لوازم خانگی و دستگاه‌های اندازه‌گیریلاک‌های پلی‌استر و پلی‌یورتان لحیم‌پذیر۱۳۰B
موتورهای کوچک، ترانسفورماتورها، لوازم خانگی و دستگاه‌های اندازه‌گیریلاک‌های پلی‌استر و پلی‌یورتان لحیم‌پذیر۱۵۵F
موتورهای عمومی، لوازم خانگی، ترانسفورماتورها، کمپرسورها، ژنراتورها و ماشین‌های الکتریکی با توان بالالاک‌های پلی‌استرایمید اصلاح‌شده، پلی‌استر لحیم‌پذیر، پلی‌یورتان لحیم‌پذیر، پلی‌استر اصلاح‌شده۱۸۰H
ترانس‌های توزیع و قدرت، کمپرسورها، موتورهای فشار قوی، تجهیزات هوافضا و کاربردهای صنعتی با دمای بالالاک‌های پلی‌آمیدایمید، پلی‌استر، پلی‌استرآمید با پوشش پلی‌آمیدایمید (اورکت)۲۰۰–۲۲۰C

در تولید سیم لاکی، انتخاب کلاس حرارتی مناسب بسیار مهم است. هرچه کلاس بالاتر باشد،‌ سیم می‌تواند دمای بیشتری را تحمل کند بدون اینکه عایق آن تخریب شود؛ اما از سوی دیگر عایق‌های کلاس بالاتر معمولاً گران‌تر و اندکی کم‌انعطاف‌تر هستند. بنابراین باید بسته به دمای کار سیم‌پیچ و شرایط محیطی، سیم با کلاس متناسب انتخاب گردد. به عنوان مثال، برای موتور یک پنکه رومیزی کلاس ۱۵۵°C کافی است، اما برای سیم‌پیچی یک ترانس برق شبکه ممکن است نیاز به کلاس ۲۰۰°C باشد. خوشبختانه شرکت تابان مس ایرانیان مجموعه کاملی از سیم‌های لاکی در کلاس‌های حرارتی مختلف (۱۲۰، ۱۵۵، ۱۸۰، ۲۰۰ و بالاتر) متناسب با کاربردهای گوناگون را عرضه می‌کند.

استانداردها و مشخصات فنی سیم لاکی

سیم‌های لاکی عرضه‌شده توسط تابان مس ایرانیان کاملاً مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوطه تولید می‌شوند. هر دو استاندارد ملی ایران ISIRI و استانداردهای جهانی نظیر IEC 60317 (استاندارد کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک برای سیم‌های پیچی عایق‌دار) و NEMA MW-1000 (استاندارد انجمن ملی تولیدکنندگان برق آمریکا برای سیم‌های مغناطسی) در مشخصات این محصولات لحاظ می‌گردد . به طور مشخص:

مطابقت ابعادی: قطر یا ابعاد سیم‌ها (چه گرد و چه تخت) بر اساس جداول استاندارد IEC تنظیم می‌شود که تلرانس‌های دقیقی را تعیین کرده‌اند. به عنوان مثال، استاندارد IEC 60317-0-1 الزامات ابعادی و عایقی سیم گرد مسی لاکی و IEC 60317-0-3 برای سیم گرد آلومینیومی را مشخص می‌کند . همچنین اعداد AWG ذکرشده صرفاً جهت تقریب و تطبیق با استاندارد آمریکایی است. جدول استاندارد ISO R20/R40 نیز برای اولویت‌بندی قطرهای تولیدی رعایت می‌شود . بدین معنی که قطر سیم‌ها معمولاً مقادیری هستند که در دنباله‌های ترجیحی استاندارد بین‌المللی قرار دارند.

ویژگی‌های عایقی و حرارتی: هر نوع سیم باید آزمون‌های استاندارد مربوط به کلاس حرارتی خود را بگذراند. آزمون‌هایی مانند ولتاژ شکست عایق، انعطاف پس از کشش، شوک حرارتی، مقاومت در برابر حلال و چسبندگی لاک طبق استاندارد IEC یا NEMA انجام می‌شود تا اطمینان حاصل گردد که محصول می‌تواند در شرایط کاری تعریف‌شده پایدار بماند. برای نمونه، اگر سیمی ادعا شود کلاس H (180°C) است، باید طبق استاندارد در دمای ۱۸۰ درجه و بالاتر به مدت مشخصی کار کرده و عایق آن ترک نخورد یا دچار شکست الکتریکی نشود. تولیدکنندگان داخلی مانند راما پارسیان دارای آزمایشگاه‌های مجهز کنترل کیفیت هستند که این آزمون‌ها را بر روی محصولات انجام می‌دهند .

نشان‌گذاری و شناسایی: مطابق استاندارد، بر روی قرقره یا بسته‌بندی هر سیم لاکی باید مشخصات فنی آن درج گردد. این مشخصات معمولاً شامل قطر اسمی (یا سطح مقطع) سیم، جنس هادی (مس یا آلومینیوم)، نوع عایق (مثلاً پلی‌استرایمید+پلی‌آمیدایمید)، کلاس حرارتی (مثلاً ۲۰۰°C)، نام یا کد محصول و استاندارد مرجع می‌باشد. این اطلاعات به خریدار اطمینان می‌دهد که سیم تحویلی دقیقاً مطابق سفارش و نیاز موردنظر است. همچنین هر قرقره دارای شماره بچ تولید است تا امکان ردیابی در صورت بروز هر مشکلی وجود داشته باشد.

از نظر بازه سایز و تنوع محصولات: شرکت تابان مس ایرانیان از طریق تولیدکنندگان همکار خود می‌تواند گستره کاملی از سایزها را تامین کند. همان‌طور که اشاره شد، سیم گرد مسی از قطر حدود ۰.03mm (بسیار نازک شبیه تار مو) تا ۵.5mm (سیم ضخیم) قابل ارائه است . سیم گرد آلومینیومی نیز در قطرهای حدود ۰.2mm تا ۳.2mm عرضه می‌شود . سیم‌های تخت مسی لاکی نیز در ابعاد گوناگون بنا به درخواست تولید می‌شوند – به عنوان مثال سطح مقطع ۵، ۱۰، ۲۰، … تا ۸۰ میلی‌متر مربع (با ترکیب‌های مختلف عرض و ضخامت در محدوده ذکرشده) . بنابراین، چه برای یک موتور کوچک ظریف به سیم نمره ۰٫۱ نیاز داشته باشید و چه برای یک ترانسفورماتور بزرگ به شمش لاکی چند ده میلی‌متری، این پوشش محصولات پاسخ‌گوی نیاز شما خواهد بود.

بسته‌بندی و نحوه تحویل سیم لاکی

سیم‌های لاکی معمولاً به شکل قرقره‌ای (Spool) بسته‌بندی و عرضه می‌شوند. پس از تولید و تست نهایی، سیم لاکی بر روی قرقره‌های مخصوص پیچیده شده و برای حمل‌ونقل آماده می‌گردد. بسته به قطر و متراژ سیم، اندازه قرقره‌ها متفاوت است: سیم‌های نازک‌تر عموماً روی قرقره‌های کوچک پلاستیکی (با وزن سیم چند صد گرم تا چند کیلوگرم) پیچیده می‌شوند، در حالی که سیم‌های ضخیم یا متراژ بالا بر روی قرقره‌های بزرگ‌تر قرار می‌گیرند که می‌تواند حاوی ۱۵، ۲۰ یا حتی ۵۰ کیلوگرم سیم باشد. برای مصارف صنعتی بالا، امکان پیچیدن سیم بر روی حلقه‌های چوبی یا بشکه‌های فلزی نیز وجود دارد (مثلاً در مورد سیم تخت مقطع خیلی بزرگ). تصویر زیر چند نمونه قرقره متداول را نشان می‌دهد که برای بسته‌بندی سیم لاکی به کار می‌روند:

تصویر – انواع قرقره‌های مورد استفاده برای بسته‌بندی سیم لاکی مسی؛ قرقره‌های کوچک برای سیم‌های نازک و وزن کم، و قرقره‌های بزرگ و بشکه‌ای برای مقاطع ضخیم‌تر و طول بیشتر

هر قرقره سیم لاکی معمولاً داخل بسته‌بندی کارتن به مشتری تحویل می‌شود تا از گردوغبار و آسیب‌های فیزیکی محافظت گردد. توصیه می‌شود پس از مصرف بخشی از سیم، باقیمانده قرقره مجدداً درون کیسه پلاستیکی و کارتن نگهداری شود تا رطوبت یا آلودگی به لایه عایق نفوذ نکند . همچنین در حمل‌ونقل باید دقت شود که قرقره ضربه نخورد یا نیفتد زیرا شکستگی قرقره می‌تواند به سیم آسیب زده و لاک آن را ترک بیندازد . بهتر است بلند کردن قرقره‌های بزرگ همیشه از قسمت مرکز فلنج و با کمک دو دست یا تجهیزات مناسب انجام شود تا سیم روی قرقره له یا کشیده نشود.

نحوه چیدمان قرقره‌ها نیز در بسته‌بندی‌های بزرگ‌تر اهمیت دارد؛ تولیدکنندگان معمولاً قرقره‌های کوچک را چندتایی در یک کارتن مادر قرار می‌دهند و قرقره‌های بزرگ‌تر را تکی با محافظ‌های ضربه‌گیر بسته‌بندی می‌کنند. برچسب مشخصات روی هر قرقره و کارتن الصاق می‌شود. شرکت تابان مس ایرانیان با رعایت این نکات، اطمینان حاصل می‌کند که سیم‌های لاکی با بهترین شرایط به دست مشتری برسند.

در پایان، شایان ذکر است که سیم لاکی به عنوان یک محصول استراتژیک در صنایع الکتریکی، نیازمند دقت در انتخاب و استفاده است. ما در تابان مس ایرانیان مفتخریم که با ارائه‌ی اطلاعات فنی کامل و تامین محصولات استاندارد، صنعتگران و مهندسان کشور را در بهره‌گیری از بهترین سیم‌های لاکی یاری می‌رسانیم. برای دریافت کاتالوگ فنی جامع‌تر، جداول کامل استانداردها و مشاوره در زمینه انتخاب سیم مناسب، می‌توانید با بخش فنی و فروش شرکت تماس حاصل فرمایید. 👥 اعتماد شما سرمایه ماست.

انواع قرقره‌های مخصوص سیم لاکی

سیم لاکی (سیم‌ مسی یا آلومینیومی با عایق لاک) در اشکال مختلف گرد و تخت تولید می‌شود و برای حمل‌ونقل و استفادهٔ ایمن باید روی قرقره‌های مخصوص پیچیده و بسته‌بندی گردد .

این قرقره‌ها که جهت نگهداری سیم‌های ظریف مغناطیسی به کار می‌روند، در اندازه‌ها و ظرفیت‌های گوناگون (از چند کیلوگرم تا چند تُن) و با جنس‌های متنوع (پلاستیکی، فلزی، چوبی) ساخته می‌شوند تا پاسخگوی طیف وسیع وزن و ابعاد سیم لاکی باشند.این قرقره‌ها عموماً مطابق استانداردهای بین‌المللی مانند IEC 60264 (استاندارد بسته‌بندی سیم‌های برق) یا استانداردهای NEMA تولید می‌شوند تا از نظر ابعاد و مواد سازگاری کامل با تجهیزات سیم‌پیچی داشته باشند.

قرقره‌های سیم لاکی را می‌توان بر اساس جنس و ظرفیت به چند دسته اصلی تقسیم کرد:

قرقره‌های پلاستیکی (کوچک و متوسط): رایج‌ترین نوع برای سیم لاکی با وزن کم تا متوسط (معمولاً تا حدود ۲۰ یا ۴۰ کیلوگرم) قرقره‌های پلاستیکی هستند. جنس این قرقره‌ها از پلاستیک مقاوم (نظیر ABS یا پلی‌استایرن مقاوم) است که استحکام مکانیکی و پایداری ابعادی خوبی فراهم می‌کند . این قرقره‌ها دارای دو فلنج (دیسک) دایره‌ای در طرفین و یک استوانه میانی برای پیچیدن سیم هستند. طراحی بسیاری از قرقره‌های پلاستیکی به صورت استوانه‌ای است، هرچند برخی مدل‌ها دارای لبه‌ها یا بدنهٔ مخروطی‌شکل ملایم جهت قرارگیری آسان قرقره‌های خالی درون یکدیگر و کاهش فضای انبارش می‌باشند. وزن سبک، مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و قیمت مناسب از مزایای قرقره‌های پلاستیکی است.

قرقره‌های فلزی (ظرفیت متوسط و بالا): برای وزن‌های بالاتر (مثلاً ده‌ها تا چند صد کیلوگرم سیم)، از قرقره‌های فلزی استفاده می‌شود. جنس این قرقره‌ها معمولاً فولاد یا آلیاژ آلومینیوم است که استحکام بالایی دارد و می‌تواند تنش کششی سیم‌های ضخیم‌تر را تحمل کند. قرقره‌های فلزی به صورت استوانه‌ای با فلنج‌های فولادی ساخته می‌شوند و گاهی جهت کاهش وزن، بخش‌هایی از فلنج یا بدنه مشبک طراحی می‌گردد. این نوع قرقره‌ها دوام بسیار زیادی داشته و برای سرعت‌های بالاتر پیچش سیم (در فرایند تولید) مناسب‌اند. برخی استانداردهای بین‌المللی ابعاد قرقره‌های فلزی را مشخص کرده‌اند تا در تبادل صنعتی، سازگاری رعایت شود .

قرقره‌ها/درام‌های چوبی (بسیار بزرگ): برای وزن‌های فوق سنگین سیم لاکی (صدها کیلوگرم تا چند تُن)، از درام‌های چوبی یا ترکیب چوب و فلز استفاده می‌شود. این قرقره‌های بزرگ دارای دو صفحهٔ دایره‌ای از جنس چوب فشرده یا تخته چندلایه ضخیم به‌عنوان فلنج، و یک استوانه مرکزی (شافت) معمولاً فلزی یا چوبی تقویت‌شده هستند. قطر این درام‌ها زیاد (معمولاً یک تا سه متر) و عرض آن‌ها بزرگ است تا حجم زیادی از سیم روی آن‌ها جا گیرد. قرقره‌های چوبی توسط تیرهای فلزی مهار و پیچ‌ها بست شده‌اند تا توان تحمل وزن چندین تُن سیم را داشته باشند. این درام‌ها بیشتر برای حمل و نقل و تحویل نهایی سیم (یا کابل‌های سنگین) به مشتری به کار می‌روند و پس از تخلیه سیم قابل بازیافت یا استفادهٔ مجدد هستند.

مشخصات فنی و ابعادی انواع قرقره‌ها

هر نوع قرقرهٔ سیم لاکی بر اساس ظرفیت وزنی خود، مشخصات ابعادی و مکانیکی متفاوتی دارد. جدول زیر مشخصات فنی متداول قرقره‌های مخصوص سیم لاکی را نشان می‌دهد:

جدول قرقره استوانه‌ای
جدول قرقره مخروطی
جدول قرقره سیم تخت

توضیحات فنی: قطرهای ذکر‌شده در جدول بالا تقریبی بوده و ممکن است بسته به استاندارد سازنده اندکی متفاوت باشند. برای قرقره‌های پلاستیکی کوچک، معمولاً قطر داخلی استوانه (بخش میانی که سیم روی آن پیچیده می‌شود) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر است تا شعاع خمش سیم در حد مطلوب باشد و سیم به‌راحتی از قرقره باز شود. قطر بیرونی (فلنج) نیز برای این قرقره‌های سبک از حدود ۱۶۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر متغیر است. با افزایش ظرفیت قرقره، قطر فلنج و عرض قرقره معمولاً بزرگ‌تر می‌شود تا فضای کافی برای حجم سیم بیشتر فراهم گردد. به‌عنوان مثال، قرقره ۴۰ کیلویی ممکن است فلنجی به قطر حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر داشته باشد. قرقره‌های فلزی سنگین‌تر نیز دارای قطر داخلی استوانه بزرگی هستند (مثلاً ۲۰۰ میلی‌متر و بیشتر) تا سیم‌های کلفت‌تر بدون آسیب روی آن پیچیده شوند.

جنس قرقره: همان‌طور که اشاره شد، جنس قرقره با افزایش ظرفیت تغییر می‌کند. قرقره‌های پلاستیکی معمولاً از پلیمرهای مهندسی مانند ABS یا پلی‌کربنات ساخته می‌شوند که مقاومت ضربه‌ای بالا و پایداری ابعادی مناسبی دارند . برای ظرفیت‌های متوسط به بالا، ممکن است از پلاستیک‌های تقویت‌شده با الیاف شیشه یا ترکیب فلز و پلاستیک استفاده شود تا استحکام بیشتری حاصل گردد. قرقره‌های تمام‌فلزی از فولاد (ورق پرس‌شده یا فولاد جوش‌شده) ساخته می‌شوند و با رنگ‌آمیزی یا پوشش ضدزنگ محافظت می‌شوند. درام‌های بسیار بزرگ غالباً ترکیبی از فلز و چوب هستند؛ بدنهٔ اصلی و محور از فولاد ساخته شده و دیسک‌های دو طرف از چوب چندلایه مستحکم تشکیل می‌شود. استفاده از چوب در فلنج این درام‌ها برای کاهش هزینه و وزن کلی در عین داشتن ضخامت و استحکام کافی رایج است.

شکل ظاهری: قرقره‌های کوچک و متوسط معمولاً ظاهری استوانه‌ای متقارن دارند. بسیاری از قرقره‌های پلاستیکی دارای سوراخ‌ها یا شیارهایی در فلنج خود هستند که به کاهش وزن قرقره و نیز امکان مشاهده میزان سیم باقیمانده کمک می‌کند. برخی قرقره‌های پلاستیکی طراحی مخروطی (مخروط ناقص) در بخش میانی یا لبه‌های فلنج دارند که امکان قرار دادن قرقره‌های خالی داخل هم را فراهم می‌سازد (برای صرفه‌جویی در فضای انبار). قرقره‌های فلزی غالباً رنگ‌شده و سطح آن‌ها صاف یا مشبک (دارای سوراخ یا پنجره) است. درام‌های چوبی بزرگ ظاهری شبیه قرقره کابل دارند – دو دیسک چوبی ضخیم در طرفین که با میله‌های فلزی به هم بسته شده‌اند و یک هسته مرکزی؛ این درام‌ها گاه دارای بوش فلزی در مرکز برای قرارگیری روی محور جرثقیل یا دستگاه‌های بازپیچی هستند.

استانداردها و کیفیت ساخت

تولید قرقره‌های صنعتی مخصوص سیم لاکی تابع استانداردهای کیفی و ابعادی دقیقی است. استاندارد IEC 60264 به جنبه‌های بسته‌بندی سیم‌های برق از جمله ابعاد و الزامات قرقره‌ها پرداخته است. همچنین استانداردهای ملی و داخلی (نظیر استانداردهای موسسه استاندارد ایران) ممکن است برای مواد به‌کاررفته در قرقره و تحمل وزن آن‌ها معیارهایی تعیین کرده باشند. رعایت این استانداردها تضمین می‌کند که قرقره‌ها در فرآیند سیم‌پیچی، حمل و نقل و نگهداری عملکرد مطلوبی داشته باشند و آسیبی به سیم لاکی وارد نشود.

علاوه بر استانداردهای رسمی، کیفیت ساخت قرقره نیز بسیار حائز اهمیت است. بالانس بودن قرقره (تقارن وزنی)، صاف و بدون لبه‌های تیز بودن سطوحی که با سیم در تماس‌اند، و مقاومت در برابر ضربه و سقوط اتفاقی از ارتفاع کم، از نکات کیفی مهم به‌شمار می‌روند. به طور خاص، در قرقره‌های پلاستیکی یکنواختی ضخامت دیواره‌ها و عدم وجود پلیسه یا ترک در بدنه، و در قرقره‌های چوبی کیفیت اتصالات پیچ و مهره و نبودن ترک در چوب، از معیارهای کنترل کیفی است.

شرکت تابان مس ایرانیان به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان پیشرو سیم لاکی در کشور، امکان تولید و تامین سیم لاکی بر روی انواع قرقره‌های استاندارد و سفارشی را دارا می‌باشد. این شرکت بسته‌بندی سیم‌های لاکی را طبق نیاز مشتریان از قرقره‌های سبک ۵ کیلوگرمی تا درام‌های بسیار بزرگ ۲ تنی و ۳ تنی انجام می‌دهد. به پشتوانه تنوع تجهیزات و همکاری با تولیدکنندگان برتر قرقره، تابان مرسی ایرانیان قادر است متناسب با سفارش مشتری (از نظر وزن سیم، نوع قرقره و جنس آن) بهترین گزینهٔ بسته‌بندی را فراهم کند. رویکرد این شرکت مبتنی بر کیفیت و رضایت مشتری بوده و اطمینان حاصل می‌شود که سیم‌های لاکی در حین حمل و نقل و انبارداری روی قرقره‌های ارائه‌شده، کاملاً ایمن و بدون آسیب باقی بمانند.

معرفی شرکت تابان مس ایرانیان

شرکت تابان مس ایرانیان با بیش از ۳۰ سال سابقه در زمینه فروش و توزیع انواع سیم‌های تخصصی صنایع برق، از جمله سیم لاکی (سیم مغناطیسی)، یکی از تامین‌کنندگان معتبر این محصول در ایران است. این شرکت به عنوان نماینده رسمی برترین تولیدکنندگان داخلی – از جمله شرکت صنایع راما پارسیان (با برند مشهور «راما سیم») – فعالیت می‌کند. راما پارسیان از سال ۱۳۷۲ تولید انواع سیم‌های پیچی (گرد و تخت) را آغاز کرده و با توسعه خطوط مدرن خود از سال ۱۳۷۸، امروزه طیف گسترده‌ای از سیم‌های لاکی (و حتی سیم‌های پیچی عایق کاغذی) را تولید می‌کند که بخش اعظم نیازهای داخلی کشور را پوشش می‌دهد . شرکت تابان مس ایرانیان با اتکا بر چنین تامین‌کنندگان معتبری، توانسته است محصولاتی با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای جهانی را به صنایع مختلف عرضه نماید. در طی سه دهه فعالیت، این شرکت همواره رضایت مشتریان را با تحویل به‌موقع، مشاوره فنی و تضمین اصالت کالا سرلوحه کار خود قرار داده است.

سوالات متداول

۱. سیم لاکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سیم لاکی نوعی سیم رسانا (معمولاً مسی یا آلومینیومی) است که یک لایه‌ی نازک عایق الکتریکی (لاک یا وارنیش) روی آن پوشش داده شده است. این لایه‌ی عایق اجازه می‌دهد سیم‌ها در سیم‌پیچی‌ها به صورت متراکم در کنار یکدیگر پیچیده شوند بدون اینکه اتصال کوتاه رخ دهد. سیم لاکی در ساخت انواع تجهیزات الکتریکی به کار می‌رود؛ از موتورهای الکتریکی و ترانسفورماتورها گرفته تا ژنراتورها، رله‌ها، آهن‌رباهای الکتریکی و هر دستگاه دیگری که در آن سیم به شکل کویل (پیچک) پیچیده می‌شود.

۲. تاریخچه سیم لاکی و تحولات آن چیست؟

استفاده از سیم‌های عایق‌دار برای ایجاد میدان مغناطیسی به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. در آغاز، به جای لاک از موادی مانند ابریشم، پنبه یا کاغذ برای عایق‌کردن سیم‌ها استفاده می‌شد. با پیشرفت صنعت برق، در اوایل قرن بیستم پوشش‌های لاکی (وارنیش‌های شیمیایی) به عنوان عایق سیم معرفی شدند که نسبت به عایق‌های پارچه‌ای مقاومت حرارتی و دوام بیشتری داشتند. طی دهه‌های بعد، ترکیب شیمیایی لاک‌ها بهبود یافت و سیم‌های لاکی با کلاس‌های حرارتی بالاتر توسعه پیدا کردند؛ به طوری که امروز سیم‌های لاکی مدرن می‌توانند دماهای بسیار بالاتری را تحمل کنند و در کاربردهای متنوع صنعتی (از لوازم خانگی گرفته تا صنایع نیروگاهی و الکترونیکی پیشرفته) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۳. سیم‌پیچی چیست و چرا از سیم لاکی استفاده می‌شود؟

سیم‌پیچی فرایند پیچیدن سیم به شکل کویل (پیچک) برای ایجاد میدان مغناطیسی یا القای ولتاژ است. این تکنیک اساس کار ترانسفورماتورها، موتورهای الکتریکی، ژنراتورها و بسیاری ادوات برقی دیگر است. در سیم‌پیچی به دلیل آنکه چندین دور سیم به صورت نزدیک به هم پیچیده می‌شوند، نیاز است سیم دارای عایق الکتریکی باشد تا دورهای مجاور با هم اتصال نکنند. به همین دلیل از سیم لاکی استفاده می‌شود؛ زیرا روکش عایق نازک آن امکان پیچیدن صدها یا هزاران دور سیم را به صورت فشرده فراهم می‌کند بدون اینکه جریان‌های ناخواسته بین دورها برقرار شود.

۴. تفاوت سیم مسی و سیم آلومینیومی در کاربردهای سیم‌پیچی چیست؟

سیم‌های مسی و آلومینیومی هر دو در سیم‌پیچی استفاده می‌شوند اما ویژگی‌ها و عملکرد متفاوتی دارند:
• رسانایی الکتریکی: مس رسانایی الکتریکی بالاتری نسبت به آلومینیوم دارد (حدود ۶۰٪ بیشتر). بنابراین برای عبور دادن جریان مساوی، سطح مقطع سیم آلومینیومی باید بزرگ‌تر از سیم مسی باشد تا مقاومت اضافی آن جبران شود.
• وزن: آلومینیوم چگالی کمتری دارد (حدود یک‌سوم مس)؛ در نتیجه سیم آلومینیومی بسیار سبک‌تر از سیم مسی با طول و قطر یکسان است. این کاهش وزن در سیم‌پیچی تجهیزات بزرگ می‌تواند مزیت محسوب شود و حمل و نصب را آسان‌تر کند.
• اتصالات و لحیم‌کاری: مس به راحتی لحیم‌کاری می‌شود و اکسید مس نیز هنوز تا حدی رساناست، اما آلومینیوم هنگام تماس با هوا فوراً یک لایه اکسید عایق روی سطح خود تشکیل می‌دهد. این لایه اکسیدی لحیم‌کاری یا برقراری اتصال الکتریکی را دشوار می‌کند؛ به همین دلیل در اتصالات سیم آلومینیومی معمولاً از ترمینال‌ها یا کلمپ‌های مخصوص و تمیز کردن سطح استفاده می‌شود.
• هزینه: از نظر قیمت مواد اولیه، آلومینیوم ارزان‌تر از مس است. در پروژه‌هایی که مقدار زیادی سیم نیاز است، استفاده از سیم لاکی آلومینیومی می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. البته باید در نظر داشت که افت عملکرد الکتریکی و نیاز به سطح مقطع بزرگ‌تر نیز وجود دارد.

۵. سیم CCA (مس روکش آلومینیوم) چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

سیم CCA (مخفف Copper Clad Aluminum) یا همان سیم آلومینیومی با روکش مس، سیمی است که مغزی آن از آلومینیوم بوده و سطح آن با لایه نازکی از مس پوشانده شده است. این ساختار ترکیبی باعث می‌شود سیم CCA تا حدی از هر دو فلز بهره‌مند باشد: وزن پایین آلومینیوم را دارد و در عین حال به دلیل لایه مسی بیرونی، رسانایی الکتریکی و قابلیت لحیم‌کاری بهتری نسبت به سیم آلومینیومی خالص ارائه می‌دهد. سیم‌های CCA معمولاً در کاربردهایی استفاده می‌شوند که کاهش وزن سیم‌پیچی اهمیت دارد اما نمی‌خواهیم افت شدید در رسانایی یا مشکلات اتصال آلومینیوم را داشته باشیم.

۶. تفاوت سیم لاکی و سیم با عایق کاغذی چیست؟

سیم لاکی (روکش‌شده با لاک) و سیم با عایق کاغذی دو نوع سیم عایق‌دار برای سیم‌پیچی هستند که در ساختار عایق و موارد کاربرد تفاوت دارند:
• نوع عایق و ضخامت: سیم لاکی دارای یک لایه بسیار نازک لاک عایق است که مستقیماً بر روی رسانا پوشش داده شده، در حالی که سیم کاغذی یک یا چند لایه نوار کاغذ عایق به دور رسانا پیچیده دارد.

به همین دلیل سیم لاکی بسیار نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر است و می‌توان دورهای بیشتری را در حجم معین پیچید، اما سیم کاغذی به علت ضخامت عایق بالاتر حجم بیشتر و تعداد دور کمتری در همان فضا خواهد داشت.
• کاربرد و شرایط عملکرد: سیم‌های لاکی عمدتاً در موتورهای الکتریکی، ژنراتورهای خشک، ترانسفورماتورهای کوچک و تجهیزات الکترونیکی به کار می‌روند. در مقابل، سیم‌های با عایق کاغذی بیشتر در ترانسفورماتورهای قدرت روغنی و ماشین‌های الکتریکی قدیمی یا خاص استفاده می‌شوند؛ جایی که پس از سیم‌پیچی، سیم‌پیچ‌ها همراه با همان کاغذ عایق در روغن عایق مخصوص غوطه‌ور می‌شوند. روغن، کاغذ را اشباع کرده و استقامت الکتریکی بالایی به مجموعه می‌دهد که برای ولتاژهای بالا مناسب است.
• مقاومت حرارتی و نگهداری: کلاس حرارتی سیم لاکی بسته به نوع لاک می‌تواند بالا باشد (مثلاً ۱۵۵ یا ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد)، ولی کاغذ عایقی معمولاً محدود به کلاس حرارتی پایین‌تر (مثلاً کلاس ۹۰ یا ۱۰۵، مگر اینکه با روغن خنک شود) است. همچنین سیم کاغذی باید با دقت بیشتری پیچیده و نگهداری شود تا کاغذ پاره یا مرطوب نشود؛ در حالی که سیم لاکی نسبت به رطوبت محیط حساسیت کمتری دارد و حمل و نصب آن ساده‌تر است.

۷. کلاس حرارتی سیم لاکی چیست و چه اهمیتی دارد؟

کلاس حرارتی سیم لاکی بیانگر حداکثر دمایی است که عایق آن سیم می‌تواند به طور مداوم تحمل کند بدون اینکه خواصش به طور قابل ملاحظه‌ای افت کند. این کلاس‌ها که توسط استانداردها تعریف می‌شوند (مانند کلاس‌های ۱۰۵، ۱۳۰، ۱۵۵، ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد که به ترتیب با حروف A، B، F، H نیز نمایش داده می‌شوند)، مشخص می‌کنند سیم‌پیچی در چه دمایی می‌تواند در حدود ۲۰ هزار ساعت (عمر مفید استاندارد) کار کند. اهمیت کلاس حرارتی در این است که اگر سیم‌پیچی در دمای بالاتر از کلاس حرارتی سیم مورد استفاده قرار گیرد، لاک عایق به سرعت فرسوده و شکننده می‌شود و احتمال سوختن عایق و اتصال کوتاه افزایش می‌یابد. بنابراین برای هر کاربرد باید سیم لاکی با کلاس حرارتی مناسب یا بالاتر از حداکثر دمای کاری آن دستگاه انتخاب شود.

۸. رده‌های عایق سیم لاکی (Grade 1, Grade 2 و …) چه تفاوتی دارند؟

رده یا گرید عایق در سیم لاکی به ضخامت و تعداد لایه‌های پوشش عایق لاک روی هادی اشاره دارد. رایج‌ترین گریدها Grade 1 و Grade 2 هستند. Grade 1 به معنای یک لایه لاک (عایق نازک‌تر) و Grade 2 به معنای دولایه لاک (عایق ضخیم‌تر) می‌باشد. سیم لاکی Grade 2 به دلیل ضخامت بیشتر عایق، تحمل ولتاژ بالاتری بین دورهای سیم‌پیچی دارد و مقاومت عایقی بهتری ارائه می‌دهد، اما قطر کلی سیم اندکی بزرگ‌تر است که ممکن است فضای بیشتری را اشغال کند. در مقابل، سیم Grade 1 ظریف‌تر است و تعداد دور بیشتری از آن را می‌توان در حجم مشخص پیچید، ولی استقامت دی‌الکتریک بین دورهای آن نسبت به Grade 2 کمتر است. انتخاب بین گرید ۱ یا ۲ به نیاز کاربرد بستگی دارد؛ مثلاً در سیم‌پیچی ترانس‌های ولتاژ بالاتر معمولاً از گرید ۲ استفاده می‌شود تا حاشیه ایمنی عایقی بیشتری وجود داشته باشد.

۹. سیم لاکی در چه رنگ‌هایی تولید می‌شود و آیا رنگ سیم نشانگر مشخصات آن است؟

سیم لاکی معمولاً به رنگ مسی مایل به قرمز یا قهوه‌ای دیده می‌شود، اما بسته به نوع لاک و تولیدکننده، رنگ عایق می‌تواند متفاوت باشد؛ برای مثال برخی سیم‌های لاکی رنگ طلایی، سبز یا حتی بنفش دارند. رنگ سیم لاکی الزاماً نشان‌دهندهٔ مشخصات فنی آن نیست و استاندارد جامع صنعتی برای کدگذاری مشخصات بر اساس رنگ وجود ندارد. عموماً رنگ به ترکیب شیمیایی لاک یا مواد رنگدانه افزوده شده در آن وابسته است. برخی سازندگان ممکن است به منظور تمایز محصولاتشان، رنگ معینی را برای یک نوع عایق یا کلاس حرارتی به‌کار ببرند (مثلاً لاک سبز برای سیم‌های خودچسب یا لاک قرمز برای سیم لحیم‌شونده)، اما برای اطلاع از ویژگی‌های دقیق سیم (مانند کلاس حرارتی یا نوع عایق) باید به دیتاشیت و برچسب مشخصات آن مراجعه کرد نه صرفاً رنگ ظاهری.

۱۰. فرآیند تولید سیم لاکی چگونه است؟

فرآیند ساخت سیم لاکی شامل چند مرحلهٔ پیوسته است. ابتدا مفتول مسی یا آلومینیومی با قطر بزرگ طی مراحل متوالی کشش از میان قالب‌های تنگستن کارباید عبور داده می‌شود تا قطر آن به تدریج کاهش یابد؛ این عمل چندین بار تکرار می‌شود تا سیم به ضخامت مورد نظر برسد. در خلال این کشش‌ها عملیات آنیل (بازپخت حرارتی) نیز انجام می‌شود تا سیم نرم و منعطف گردد. پس از آماده شدن قطر نهایی، سیم هادی از داخل مخزن حاوی لاک مایع عایق عبور می‌کند و بلافاصله وارد کورهٔ مخصوص با دمای کنترل‌شده می‌شود تا لایهٔ لاک روی سیم پخته و سخت شود و به سطح سیم بچسبد.

این مرحلهٔ روکش‌دهی ممکن است برای دستیابی به ضخامت عایق مطلوب چندین بار (با عبورهای متعدد و اعمال لایه‌های پیاپی لاک) تکرار شود تا سیم به گرید عایق مورد نظر برسد. در نهایت، سیم لاکی تولید‌شده روی قرقره‌ها پیچیده می‌شود و جهت بررسی‌های کنترل کیفیت (مانند آزمون عایق و قطر) آماده می‌گردد، سپس بسته‌بندی و روانهٔ انبار یا بازار می‌شود.

۱۱. چه آزمون‌های کیفی روی سیم لاکی انجام می‌شود؟

برای اطمینان از کیفیت سیم لاکی تولید‌شده، مجموعه‌ای از آزمون‌های استاندارد روی آن انجام می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین این آزمون‌ها عبارتند از:
• آزمون استقامت الکتریکی (ولتاژ شکست): در این آزمون، ولتاژ رو به افزایش به نمونه کوتاهی از سیم اعمال می‌شود تا جایی که عایق لاک سوراخ شده و جریان عبور کند. این آزمون میزان ولتاژ تحمل‌پذیر عایق را مشخص می‌کند و وجود هرگونه نقطه ضعف یا نازکی بیش از حد در لاک را آشکار می‌سازد.
• آزمون چسبندگی و خراش (Adhesion/Scratch Test): بدین صورت که با یک تیغه یا وسیله استاندارد سطح سیم را خراش می‌دهند تا ببینند لاک به چه میزان محکم به سیم چسبیده است. لاکی که کیفیت مناسب داشته باشد، در این آزمون پوسته‌پوسته یا جدا نمی‌شود.
• آزمون کشش و ازدیاد طول: یک نمونه از سیم کشیده می‌شود تا نقطهٔ پارگی. نیروی کشش و درصد ازدیاد طول تا قبل از گسیختگی اندازه‌گیری می‌شود. این آزمون استحکام مکانیکی هادی و انعطاف‌پذیری (نرم بودن) سیم را نشان می‌دهد و غیرمستقیم کیفیت عملیات آنیل و عدم تردی لاک را نیز مشخص می‌کند.
• آزمون پیچیدن و شوک حرارتی: در این روش سیم چند دور به دور میله‌ای پیچیده می‌شود و سپس در دمایی بالاتر از کلاس حرارتی خود قرار می‌گیرد و به سرعت سرد می‌شود. سپس زیر ذره‌بین بررسی می‌کنند که آیا لاک ترک خورده یا پوسته شده است یا خیر. این آزمون مقاومت عایق در برابر تنش‌های حرارتی و مکانیکی را ارزیابی می‌کند.

علاوه بر این‌ها، آزمون‌هایی نظیر اندازه‌گیری قطر بیرونی سیم (جهت انطباق با تلرانس استاندارد)، آزمون مقاومت اهمی (برای اطمینان از خلوص فلز و سطح مقطع صحیح) و آزمون سوراخ‌سوز (Pinhole test – عبور جریان از سیم عبور داده‌شده در محلول رسانا) نیز ممکن است بر حسب استاندارد یا نیاز مشتری انجام شود.

۱۲. کلاس‌های حرارتی رایج (مثلاً کلاس B، F، H) چه تفاوتی دارند و هر کدام در کجا استفاده می‌شوند؟

کلاس‌های حرارتی سیم لاکی با حروفی مانند A, B, F, H و … شناخته می‌شوند که هر کدام نشان‌دهنده آستانه دمای کاری مداوم آن عایق هستند. سه کلاس رایج عبارت‌اند از:
• کلاس B (۱۳۰°C): حداکثر دمای عملکرد مداوم حدود ۱۳۰ درجه سانتی‌گراد. سیم با کلاس B در بسیاری از تجهیزات الکتریکی قدیمی‌تر یا کم‌توان مانند موتورهای خانگی و ترانسفورماتورهای کوچک استفاده می‌شد. این کلاس حرارتی نمایانگر عایقی است که در ۱۳۰°C حدود ۲۰ هزار ساعت دوام می‌آورد.
• کلاس F (۱۵۵°C): حداکثر دمای مجاز حدود ۱۵۵ درجه سانتی‌گراد. این کلاس یکی از پرکاربردترین‌ها در صنعت امروز است و در اغلب موتورهای الکتریکی صنعتی، ترانسفورماتورهای قدرت متوسط و ژنراتورها استفاده می‌شود. سیم‌پیچی با کلاس F نسبت به کلاس B حاشیه اطمینان حرارتی بیشتری دارد و می‌تواند عمر دستگاه را در دماهای بالاتر افزایش دهد.
• کلاس H (۱۸۰°C): مناسب برای دماهای تا ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد. از سیم لاکی کلاس H در ماشین‌های الکتریکی با گرمای زیاد یا شرایط سخت‌تر بهره می‌گیرند؛ مثلاً در موتورهای صنعتی سنگین، مولدهای برق بزرگ و ترانسفورماتورهای حرارت‌بالا. این عایق می‌تواند حرارت زیاد را تحمل کند بدون آنکه سریع فرسوده شود.

علاوه بر این‌ها، کلاس‌های حرارتی بالاتری نیز وجود دارند (مانند کلاس N ۲۰۰°C و کلاس R ۲۲۰°C) که برای کاربردهای ویژه و دماهای بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب کلاس حرارتی در طراحی سیم‌پیچی به دمای کار دستگاه و طول عمر مورد انتظار آن وابسته است؛ همواره کلاس حرارتی سیم باید مساوی یا بالاتر از حداکثر دمای عملیاتی تجهیز انتخاب شود.

۱۳. در سیم‌پیچی با سیم لاکی چه نکاتی را باید رعایت کرد؟ (اصول سیم‌پیچی صحیح)

در هنگام سیم‌پیچی با سیم لاکی، رعایت چند اصل کلیدی باعث بهبود کیفیت کویل و جلوگیری از آسیب به سیم می‌شود:
• محافظت از عایق سیم: هنگام کار، باید دقت کرد که روکش لاک سیم خراشیده یا بریده نشود. تماس سیم با لبه‌های تیز، کشیدن سیم روی سطوح زبر یا اعمال فشار بیش از حد می‌تواند به عایق آسیب بزند. بهتر است از دستکش یا راهنمای مناسب برای هدایت سیم استفاده شود و اگر از دستگاه سیم‌پیچ استفاده می‌کنید، مطمئن شوید قرقره‌ها روان می‌چرخند تا سیم تحت اصطکاک شدید قرار نگیرد.
• کشش یکنواخت سیم: سیم را نه خیلی شل و نه بیش از حد سفت بپیچید. کشش باید یکنواخت باشد تا دورهای سیم محکم و مرتب در کنار هم قرار گیرند.

شل بودن سیم باعث افتادگی و بی‌نظمی کویل می‌شود، در حالی که کشیدن بیش از حد می‌تواند منجر به پارگی سیم یا نازک شدن عایق گردد.
• لایه‌پیچی منظم و عایق‌بندی بین لایه‌ها: اگر سیم‌پیچی در چند لایه انجام می‌شود، هر لایه را صاف و منظم کنار هم قرار دهید. معمولاً بعد از اتمام یک لایه، روی آن یک لایه عایق (مثلاً کاغذ عایق، نوار میلار یا نوار چسب نسوز) قرار می‌دهند و سپس لایه بعدی سیم را می‌پیچند. این کار باعث جلوگیری از تماس الکتریکی بین لایه‌های مختلف سیم‌پیچی و افزایش استقامت عایقی می‌شود.
• تثبیت و حفاظت نهایی سیم‌پیچ: پس از اتمام سیم‌پیچی، انتهای آزاد سیم‌ها را محکم کنید (مثلاً با بستن به ترمینال یا پیچاندن به یکدیگر) تا باز نشوند. برای افزایش استحکام مکانیکی و جلوگیری از لرزش یا جابجایی دورهای سیم در حین کار دستگاه، می‌توان کل سیم‌پیچ را به رزین یا وارنیش عایقی مخصوص آغشته کرد (فرآیند وارنیشینگ یا شارلاک‌زنی). این کار سیم‌پیچ را یکپارچه کرده و حرارت‌گیری آن را نیز بهبود می‌بخشد.

۱۴. بهترین روش نگهداری و حمل‌ونقل سیم لاکی چیست؟

برای حفظ کیفیت سیم لاکی در انبار و هنگام حمل، شرایط زیر توصیه می‌شود:
• شرایط انبارداری: قرقره‌های سیم لاکی را در محیطی سرپوشیده، خشک و خنک نگهداری کنید. رطوبت زیاد یا دمای بیش از حد (مثلاً نزدیکی به کوره یا تابش مستقیم آفتاب) می‌تواند به مرور زمان به عایق لاک آسیب برساند. بهتر است سیم‌ها در حالت عمودی (ایستاده روی طوقهٔ قرقره) روی قفسه یا پالت مناسب قرار گیرند تا فشاری به لایه‌های سیم روی قرقره وارد نشود. از قرار دادن اجسام سنگین روی قرقره‌ها یا روی هم چیدن نامناسب آن‌ها پرهیز کنید، چون ممکن است باعث تغییر شکل سیم‌پیچی روی قرقره یا ترک خوردن لاک سیم‌های زیرین شود.
• حمل و نقل: در جابجایی و حمل قرقره‌های سیم، دقت کنید که قرقره محکم مهار شده باشد تا نتواند غلت بخورد یا بیفتد. ضربه شدید یا افتادن قرقره می‌تواند هم به خود قرقره و هم به سیم آسیب فیزیکی بزند و حتی موجب درهم‌ریختگی سیم‌پیچی یا شکستن لایه لاک شود. برای حمل، از بسته‌بندی‌های محکم (مانند جعبه یا روکش پلاستیکی دور قرقره) استفاده کنید تا سیم در معرض گردوغبار یا رطوبت حین حمل نباشد. در صورت استفاده از لیفتراک یا جرثقیل برای بلند کردن قرقره‌های سنگین، ابزار را صحیح زیر قرقره قرار دهید تا به طوقه‌ها و سیم فشاری نیاید.

با رعایت این نکات، سیم لاکی تا زمان استفاده نهایی دچار آسیب یا افت کیفیت نخواهد شد.

۱۵. چگونه می‌توان روکش لاک را از روی سیم لاکی حذف کرد؟

برای جدا کردن روکش لاکی (عایق وارنیش) از روی سیم، چند روش متداول وجود دارد:
• روش مکانیکی (خراشیدن): ساده‌ترین راه استفاده از ابزارهای مکانیکی مانند چاقوی تیز، کاتر، کاغذ سنباده نرم یا دستگاه لخت‌کن سیم است. با کشیدن تیغه یا سنباده بر روی انتهای سیم، لایهٔ لاک به تدریج ساییده و برداشته می‌شود تا فلز زیر آن نمایان گردد. باید دقت نمود که هنگام خراشیدن، خود رسانای مسی یا آلومینیومی زخمی یا بریده نشود.
• روش حرارتی: در این روش از حرارت برای سوزاندن یا ذوب کردن لاک استفاده می‌شود. به عنوان مثال می‌توان انتهای سیم را چند ثانیه در شعلهٔ یک فندک یا چراغ حرارتی گرفت تا لاک آن بسوزد و از سیم جدا شود. روش دیگر فرو بردن سر سیم در حمام قلع مذاب (هویهٔ وان) با دمای بالا است که لاک را به سرعت می‌سوزاند و همزمان سیم را قلع‌اندود می‌کند. هنگام استفاده از روش حرارتی باید احتیاط کرد؛ دود حاصل از سوختن لاک ممکن است مضر باشد و نیز نباید سیم بیش از حد داغ شود که ذوب گردد.
• روش شیمیایی: برخی حلال‌ها یا محلول‌های شیمیایی مخصوص (Stripper) قادرند لاک عایق را حل کرده یا متورم کنند. با غوطه‌ور کردن بخش کوچکی از انتهای سیم در این محلول‌ها و صبر کردن برای مدت لازم، لاک نرم شده و می‌توان آن را با یک پارچه یا پنبه پاک کرد. استفاده از مواد شیمیایی نیازمند دقت و تجهیزات ایمنی (دستکش، تهویه مناسب) است، زیرا اغلب این حلال‌ها سمی و قابل اشتعال هستند.

پس از لخت کردن سر سیم به هر روش، اطمینان حاصل کنید که سطح فلز تمیز و عاری از بقایای لاک است تا اتصال الکتریکی خوبی برقرار شود.

۱۶. آیا سیم لاکی قابل لحیم‌کاری است؟ چگونه باید سیم لاکی را لحیم کرد؟

بله، سیم لاکی (از جنس مس) را می‌توان لحیم‌کاری کرد، اما برای این کار ابتدا باید عایق لاک از بخش مورد نظر حذف شود یا از بین برود. در حالت عادی، انتهای سیم لاکی را با استفاده از روش‌هایی که ذکر شد (مثلاً خراشیدن یا حرارت دادن) لخت می‌کنند تا مس خام آشکار شود و سپس آن را قلع‌اندود کرده و به محل مورد نظر لحیم می‌کنند. اما بسیاری از سیم‌های لاکی مخصوص، دارای لاک «لحیم‌شونده» هستند؛ یعنی لاک آن‌ها در دمای هویه ذوب و تجزیه می‌شود.

در این صورت می‌توان سیم را بدون خراشیدن مستقیماً روی نقطه لحیم (همراه با روغن لحیم) قرار داد و با حرارت حدود ۳۷۰ درجه سانتی‌گراد، لاک را سوزاند و سیم را قلع‌اندود نمود. با این روش، لحیم به خود رسانای مسی می‌چسبد و اتصال برقرار می‌شود.

توجه داشته باشید که لحیم‌کاری تنها برای سیم‌های مسی کاربرد دارد. سیم لاکی آلومینیومی به دلیل تشکیل اکسید غیررسانا روی سطح، با لحیم قلع-سرب معمولی اتصال محکمی ایجاد نمی‌کند. در صورت نیاز به اتصال سیم آلومینیومی، باید از ترمینال‌های مکانیکی مخصوص، کلمپ یا اتصالات فشاری استفاده شود.

۱۷. برای اتصال سیم لاکی به اجزاء دیگر (مثلاً ترمینال یا سیم‌های دیگر) چه باید کرد؟

برای اتصال مطمئن سیم لاکی به سایر سیم‌ها یا ترمینال‌ها، باید مراحل زیر را انجام داد:
۱. لخت کردن انتهای سیم: ابتدا حدود چند سانتی‌متر از انتهای سیم لاکی را از عایق پاک کنید تا رسانای فلزی آن آشکار شود (با روش‌های اشاره‌شده مانند خراش یا حرارت). وجود سطح فلزی تمیز برای ایجاد تماس الکتریکی الزامی است.
۲. اتصال مکانیکی یا لحیم‌کاری: پس از لخت شدن سیم، بسته به نوع قطعه مقابل، اتصال را برقرار کنید:
• اگر مقابل یک ترمینال پیچی (مثلاً ترمینال موتور یا ترمینال برق) باشد، سیم لخت‌شده را دور پیچ یا داخل محل مخصوص ترمینال قرار دهید و پیچ را سفت کنید. مطمئن شوید که سیم به خوبی در زیر پیچ مهار شده و سطح فلز با فلز تماس مستقیم دارد.
• اگر اتصال دو سیم به یکدیگر است، بخش‌های لخت دو سیم را به هم بتابانید (تابیدن مارپیچی) و سپس لحیم کنید، یا هر دو را در یک ترمینال کانکتوری (مانند سرسیم‌های پرس‌شونده یا وایرشو) قرار داده و با انبردست یا دستگاه پرس محکم اتصال دهید. در هر دو حالت، سطح‌های بدون عایق باید کاملاً در تماس باشند تا انتقال جریان به خوبی صورت گیرد.
۳. عایق‌کاری محل اتصال: پس از برقراری اتصال الکتریکی، ناحیه اتصال را با یک عایق مناسب بپوشانید. می‌توان از لوله‌ی حرارتی (وارنیش حرارتی) که با حرارت منقبض و سفت می‌شود، یا نوار عایق برق استفاده کرد. این پوشش عایقی مانع تماس تصادفی اتصال برهنه با سایر قطعات یا بدنهٔ دستگاه شده و همچنین اتصال را از رطوبت و خوردگی محافظت می‌کند.

رعایت این مراحل باعث می‌شود اتصال سیم لاکی به سایر ادوات محکم، پایدار و ایمن باشد.

۱۸. سیم لاکی با چه مواد عایقی (لاک) ساخته می‌شود و هر کدام چه ویژگی دارند؟

سیم‌های لاکی بسته به کاربرد و کلاس حرارتی از انواع مختلفی از لاک به عنوان عایق استفاده می‌کنند. مهم‌ترین انواع عایق و ویژگی‌های آن‌ها عبارتند از:
• پلی‌یورتان (Polyurethane): این نوع لاک تا کلاس حرارتی حدود ۱۳۰ یا ۱۵۵ درجه سانتی‌گراد را پشتیبانی می‌کند و ویژگی بارز آن قابلیت لحیم‌پذیری است. سیم لاکی با عایق پلی‌یورتان را می‌توان مستقیماً (با هویه داغ) لحیم کرد چون این لاک در دمای لحیم‌کاری تجزیه می‌شود. از این نوع سیم در مدارها و ترانسفورماتورهای کوچک، رله‌ها و قطعات الکترونیکی ظریف که لحیم‌کاری آسان مدنظر است استفاده می‌شود.
• پلی‌استر (Polyester) و پلی‌استرایمید (Polyester-imide): این رزین‌ها استحکام مکانیکی و مقاومت حرارتی خوبی دارند و به ترتیب تا کلاس ۱۳۰ و ۱۵۵ (برای پلی‌استر) و بالاتر (تا ۱۸۰ برای ترکیبات پلی‌استرایمید) را تأمین می‌کنند. سیم‌های لاکی پلی‌استر معمولاً نیاز به برداشتن لاک قبل از لحیم‌کاری دارند (لاک آن‌ها خودبه‌خود در هویه ذوب نمی‌شود). این نوع عایق در موتورهای الکتریکی معمولی، پمپ‌ها و ترانسفورماتورهای عمومی بسیار رایج است.
• پلی‌آمید-ایمید (Polyamide-imide): این ماده اغلب به صورت لایه‌ی روکش نهایی بر روی سایر لاک‌ها (مثلاً روی پلی‌استرایمید) اعمال می‌شود و کلاس حرارتی بسیار بالایی (معمولاً ۲۰۰ یا ۲۲۰ درجه سانتی‌گراد) به سیم می‌بخشد. سیم‌های با این عایق در برابر حرارت‌های بالا، بارهای سنگین و مواد شیمیایی مقاومت زیادی دارند و در موتورهای صنعتی بزرگ، ژنراتورها و کاربردهای با دمای عملیاتی بالا استفاده می‌شوند.
• پلی‌ایمید (Polyimide): عایقی پیشرفته با تحمل حرارتی فوق‌العاده (تا حدود ۲۴۰ درجه سانتی‌گراد، معادل کلاس C). سیم لاکی با روکش پلی‌ایمید قادر است در محیط‌های بسیار داغ (مثلاً کاربردهای هوافضا یا تجهیزات نظامی) کار کند. هزینه تولید و مواد این نوع عایق بالا است و معمولاً فقط در موارد خاص که نیاز به مقاومت حرارتی و شیمیایی حداکثری است به‌کار گرفته می‌شود.

هر یک از این لاک‌ها دارای مشخصات الکتریکی (مانند ضریب دی‌الکتریک) و مکانیکی خاص خود هستند و انتخاب نوع عایق به دمای کارکرد، روش اتصال (لحیم‌کاری یا غیره) و شرایط محیطی کاربری سیم بستگی دارد.

۱۹. سیم لاکی بر اساس چه استانداردهایی تولید و طبقه‌بندی می‌شود؟

سیم‌های لاکی بر اساس استانداردهای بین‌المللی معتبری تولید و دسته‌بندی می‌شوند تا ویژگی‌هایشان قابل اعتماد و قابل مقایسه باشد. دو مرجع اصلی استاندارد برای سیم لاکی عبارت‌اند از:
• استانداردهای IEC: کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) مجموعه‌ای از استانداردها (مانند سری IEC 60317) برای انواع سیم‌های عایق‌دار تدوین کرده است. این استانداردها مواردی چون جنس و نوع عایق, کلاس حرارتی, گرید (ضخامت عایق), قطر هادی, و روش‌های آزمون را تعریف می‌کنند.
• استاندارد NEMA: در آمریکا، استانداردهای NEMA (انجمن ملی تولیدکنندگان برق) مرجع اصلی تعیین مشخصات سیم‌های لاکی است. مشخصات NEMA MW-1000 انواع سیم لاکی را بر اساس ترکیب عایق، کلاس حرارتی و اندازه دسته‌بندی می‌کند و معادل‌هایی برای استانداردهای IEC ارائه می‌دهد.

علاوه بر این‌ها، استانداردهای ملی در کشورهای مختلف (مانند استاندارد ISIRI در ایران) نیز عموماً منطبق بر همین استانداردهای IEC/NEMA تدوین شده‌اند. رعایت استانداردها تضمین می‌کند که سیم لاکی تولید‌شده از نظر قطر رسانا، ضخامت عایق، توان تحمل حرارتی و خواص الکتریکی/مکانیکی در محدوده تعیین‌شده باشد و بتوان از آن در طراحی‌های مهندسی به درستی استفاده کرد.

۲۰. سیم لاکی خودچسب (Self-bonding) چیست و چه کاربردی دارد؟

سیم لاکی خودچسب نوعی سیم لاکی ویژه است که دارای لایهٔ اضافی چسبنده بر روی عایق اصلی خود می‌باشد. در واقع علاوه بر عایق الکتریکی معمول، یک روکش لاکی دوم با خاصیت چسبندگی روی سیم اعمال شده که در حالت عادی خشک است اما با تحریک مناسب (معمولاً حرارت دادن، جریان دادن یا حلال پاشیدن) فعال می‌شود. هنگامی که این سیم پیچیده شد، می‌توان با گرم کردن کویل (مثلاً با دمیدن هوای گرم یا گذر جریان الکتریکی کنترل‌شده از سیم) لایهٔ چسبنده را ذوب کرد؛ در نتیجه دورهای سیم به یکدیگر می‌چسبند و سیم‌پیچ محکم و یکپارچه می‌شود بدون نیاز به استفاده از لاک یا رزین جداگانه برای آغشته‌سازی.

سیم‌های خودچسب برای ساخت کویل‌های ظریف یا خاص بسیار مفیدند. به عنوان مثال در سیم‌پیچی بلندگوها، بوبین‌های کوچک، موتورهای مینیاتوری یا هر کاربردی که نتوان به راحتی پس از سیم‌پیچی از رزین بیرونی استفاده کرد، از سیم لاکی خودچسب بهره می‌گیرند. این فناوری موجب می‌شود مراحل ساخت سیم‌پیچ ساده‌تر و سریع‌تر شود، هرچند سیم لاکی خودچسب معمولاً کمی گران‌تر از سیم معمولی است.

۲۱. چه تفاوتی بین سیم لاکی گرد و سیم لاکی تخت وجود دارد؟

سیم‌های لاکی بر اساس شکل مقطع هادی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سیم با مقطع گرد (مدور) و سیم با مقطع تخت (مستطیلی یا نواری شکل). هر یک از این اشکال برای کاربردهای خاصی مناسب هستند:
• سیم گرد: رایج‌ترین نوع سیم لاکی است. انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌توان آن را به راحتی در کویل‌های پیچیده و فشرده به کار برد. سیم گرد برای سیم‌پیچی موتورهای الکتریکی کوچک و متوسط، ترانسفورماتورها، سلف‌ها و بیشتر تجهیزات الکترومغناطیسی ایده‌آل است. فرآیند تولید و کار با سیم گرد ساده‌تر است و دستگاه‌های سیم‌پیچی استاندارد برای آن طراحی شده‌اند.
• سیم تخت: سطح مقطع این سیم به صورت مستطیل (یا مربع) است. سیم تخت کمتر از سیم گرد انعطاف دارد و بیشتر برای کاربردهایی استفاده می‌شود که نیاز به جریان‌های بسیار بالا یا ولتاژ بالاست و سیم‌پیچی باید تا حد ممکن متراکم باشد. در سیم تخت، هنگام پیچیدن در یک لایه، سطح پهن هادی‌ها کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و فضای خالی بین دورها بسیار کم می‌شود؛ لذا در حجم یکسان، مقدار فلز (مس یا آلومینیوم) بیشتری جا می‌گیرد که باعث بهبود بازده الکتریکی (افت ولتاژ و تلفات کمتر) می‌شود. این نوع سیم عمدتاً در ترانسفورماتورهای قدرت، رآکتورهای بزرگ، موتورهای ظرفیت بالا و ژنراتورهای بزرگ به کار می‌رود. البته پیچیدن سیم تخت نیازمند تجهیزات و دقت بیشتری است تا لایه‌ها منظم روی هم قرار گیرند و عایق‌بندی بین لایه‌ها (مثلاً با کاغذ یا نوار عایق) به درستی انجام شود.

۲۲. چه عواملی می‌توانند به عایق سیم لاکی آسیب بزنند؟

عایق لاک روی سیم نسبت به برخی عوامل محیطی و مکانیکی حساس است و در صورت عدم رعایت شرایط مناسب ممکن است آسیب ببیند. عوامل مهم آسیب‌رسان به عایق سیم لاکی عبارت‌اند از:
• افزایش دمای بیش از حد: قرار گرفتن سیم‌پیچی در دماهای فراتر از کلاس حرارتی طراحی‌شده باعث تسریع پیری عایق می‌شود. در دماهای خیلی بالا، لاک ممکن است نرم شده و جاری شود یا دچار سوختگی و زغال‌شدگی گردد. هرچه دما بالاتر رود، عمر مفید عایق به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد.
• آسیب‌های مکانیکی: هرگونه خراش، ساییدگی یا ضربه فیزیکی می‌تواند لایهٔ نازک لاک را از روی سیم بردارد یا ترک بدهد.

مثلاً کشیدن سیم روی لبهٔ تیز، پیچیدن بسیار محکم با زاویهٔ تند، یا برخورد ابزار فلزی تیز با سیم، همه می‌توانند باعث خراشیدن عایق شوند. حتی لرزش یا ارتعاش شدید و مداوم در دستگاه‌ها ممکن است در درازمدت سبب سایش عایق بین دورهای سیم‌پیچی گردد.
• مواد شیمیایی و رطوبت: تماس عایق لاکی با حلال‌های قوی (مثل استون، الکل‌های صنعتی خاص یا بنزین) و برخی روغن‌ها می‌تواند به تدریج لاک را متورم یا حل کند. همچنین رطوبت زیاد یا غوطه‌ور شدن ناخواسته سیم‌پیچی در آب می‌تواند در صورت وجود کوچک‌ترین ترک یا منفذ در لاک، باعث نفوذ آب به فلز و اکسید شدن آن زیر لاک شود که نتیجه‌اش جدا شدن عایق از سطح سیم و افت خواص آن است.
• تنش‌های الکتریکی بیش از حد: اعمال ولتاژ فراتر از حد طراحی بین دورهای سیم‌پیچی یا ایجاد نوسانات ولتاژ و پدیده کرونا در ولتاژهای خیلی بالا می‌تواند عایق را تخریب کند. تخلیه‌های جزئی (Partial Discharge) ناشی از ولتاژ بالا به مرور زمان لاک را فرسوده کرده و مسیرهای رسانا (پین‌هول) در آن ایجاد می‌کند.

برای حفظ سلامت عایق سیم لاکی، باید مطمئن شد که سیم‌پیچی در محدوده دمایی مجاز کار می‌کند، سیم‌ها به صورت صحیح مهار شده‌اند تا سایش نداشته باشند، و از تماس با مواد شیمیایی نامناسب یا ولتاژهای غیرمجاز محافظت شده‌اند.

۲۳. سیم لاکی در چه قطرها یا نمره‌هایی عرضه می‌شود و چگونه باید نمره مناسب را انتخاب کرد؟

سیم‌های لاکی در گسترهٔ وسیعی از سایزها (قطرها) تولید و عرضه می‌شوند. واحد اندازه‌گیری قطر سیم معمولاً میلی‌متر (یا میلی‌اینچ) است، هرچند از سیستم شماره‌گذاری استاندارد مانند AWG (استاندارد آمریکایی اندازه سیم) نیز استفاده می‌شود. نازک‌ترین سیم‌های لاکی می‌توانند قطری در حد چند صدم میلی‌متر داشته باشند (مثلاً ۰٫۰۵ یا ۰٫۱ میلی‌متر معادل AWG 40 تا ۳۸) که به صورت ظریف برای سیم‌پیچی ترانس‌های فرکانس بالا، موتورهای کوچک یا سیم‌پیچ‌های حسگر استفاده می‌شوند. از طرف دیگر سیم‌های بسیار ضخیم با قطر چند میلی‌متر (مثلاً ۲، ۳ تا ۵ میلی‌متر معادل AWG 8 یا ۴ و کلفت‌تر) نیز تولید می‌شوند که در ترانسفورماتورها و موتورها یا ژنراتورهای بزرگ کاربرد دارند.

انتخاب نمره (قطر) مناسب سیم لاکی بستگی به نیازهای طراحی الکتریکی و مکانیکی دارد. مهم‌ترین عوامل در تصمیم‌گیری عبارت‌اند از جریان الکتریکی، مقاومت اهمی و فضای موجود برای سیم‌پیچی. سیم ضخیم‌تر سطح مقطع بیشتری برای عبور جریان دارد، بنابراین مقاومت الکتریکی کمتری ایجاد می‌کند و تلفات حرارتی پایین‌تری دارد؛ اما در عوض اندازه بزرگ‌تر آن باعث می‌شود تعداد دور کمتری در حجم مشخص جا بگیرد و وزن سیم‌پیچی افزایش یابد. سیم نازک‌تر امکان پیچیدن دورهای بسیار بیشتری را در یک فضای معین فراهم می‌کند (چون قطر هر دور کم است)، ولی مقاومت اهمی بالاتر آن موجب افت ولتاژ و گرمای بیشتر می‌شود و نمی‌تواند جریان‌های خیلی زیاد را بدون داغ شدن تحمل کند. در طراحی یک سیم‌پیچی، مهندسان با در نظر گرفتن میزان جریان عبوری مورد نیاز، ولتاژ کاری، محدودیت‌های فیزیکی کویل و همچنین ملاحظات حرارتی، اندازه سیم بهینه را انتخاب می‌کنند تا تعادل مناسبی بین تعداد دور کافی و تحمل جریان/دمای مطمئن برقرار شود.

۲۴. چگونه می‌توان از شرکت تابان مس ایرانیان سیم لاکی تهیه کرد؟

برای تهیه سیم لاکی از شرکت تابان مس ایرانیان، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• خرید حضوری: مراجعه مستقیم به فروشگاه رسمی تابان مس ایرانیان در تهران (خیابان پامنار) و تهیه محصول به صورت نقدی یا طبق توافق. در این فروشگاه امکان مشاهدهٔ محصولات و دریافت مشاوره حضوری نیز وجود دارد.

• سفارش تلفنی/آنلاین: از طریق تماس با دفتر فروش شرکت (شماره‌های تماس مندرج در وب‌سایت) می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید. کارشناسان فروش پس از ارائهٔ اطلاعات لازم (مانند موجودی، قیمت، حداقل مقدار سفارش) پیش‌فاکتور صادر کرده و هماهنگی‌های پرداخت و ارسال را انجام می‌دهند. همچنین می‌توانید از

طریق وب‌سایت یا ایمیل شرکت درخواست خود را ارسال کنید تا مراحل فروش به صورت غیرحضوری پیگیری شود.

• ارسال به شهرستان‌ها: در صورتی که امکان مراجعهٔ حضوری ندارید، شرکت تابان مس ایرانیان محصولات سفارشی را از طریق باربری یا پست به شهر شما ارسال می‌کند. پس از نهایی شدن سفارش و پرداخت، کالا بسته‌بندی شده و توسط شرکت‌های حمل‌ونقل معتبر به آدرس مورد نظر شما فرستاده خواهد شد. زمان تحویل به شهرهای مختلف معمولاً بین ۱ تا چند روز کاری متغیر است و هزینهٔ ارسال بر اساس وزن و مسافت محاسبه می‌گردد (که به اطلاع مشتری می‌رسد).

۲۵. چگونه می‌توان از شرکت تابان مس ایرانیان نمایندگی فروش گرفت؟

جهت ثبت سفارش خرید سیم لاکی از شرکت تابان مس ایرانیان یا اخذ نماینگدگی، بهترین راه تماس مستقیم با بخش فروش این شرکت است.

شما می‌توانید با دفتر مرکزی شرکت تابان مس تماس گرفته درخواست خود را اعلام کنید. پس از آن، کارشناسان ما در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.