ضایعات مس

Q: ۲.کدام نوع ضایعات مس بالاترین خلوص و قیمت را دارد؟

مس خشک یا همان کابل مسی قرمز خالصترین و گرانترین نوع ضایعات مس است . این قراضهها عمدتاً بالای ۹۹٪ مس دارند و سطح آنها عاری از هرگونه اکسید یا روکش است، بنابراین مستقیم وارد خط تولید کارخانهها میشوند. به همین دلیل قیمت هر کیلو مس خشک میتواند نزدیک به قیمت مس کاتد باشد. پس از آن، معمولا کابلهای روکشدار تمیز (که هنوز نسوختهاند) و لولههای مسی از نظر خلوص در رتبههای بعدی هستند و قیمت بالایی دارند . هرچه ضایعات ناخالصتر شود (مثل سیم سوخته، مخابراتی قلعاندود، آرمیچری آلومینیومدار)، خلوص موثر پایین آمده و قیمت افت میکند .

Q: ۳.تفاوت خلوص مس کابل، مس آرمیچری و مس مخابراتی در چیست؟

مس کابل (سیمهای برق) عموماً از مس خالص با درصد بسیار بالا تشکیل شدهاند، به ویژه اگر روکش آنها برداشته شود مس داخل کاملاً خالص و براق است. مس آرمیچری (سیمپیچ موتور) اگر کاملاً مسی باشد خلوص خوبی دارد، اما مشکل اینجاست که در برخی موتورها سیمها آلومینیومی با روکش مس هستند که در این صورت درصد مس واقعی خیلی کمتر است. بنابراین مس آرمیچری به طور متوسط خلوص پایینتری نسبت به کابل دارد چون محتوی آلومینیوم و لاک عایق است. مس مخابراتی (سیمهای تلفن و ارتباطی) از نظر جنس مس خالصاند ولی معمولاً بسیار نازک بوده و ممکن است قلعاندود باشند؛ از این رو هنگام بازیافت، بخشی از وزنشان مربوط به قلع و روکش است و مس خالص کمتری نسبت به وزن کل به دست میدهد (خلوص موثر پایینتر از کابل ضخیم). جمعبندی اینکه: کابل برق ضخیم > مخابراتی > آرمیچری به ترتیب از نظر عیار مس رتبهبندی میشوند.

Q: ۵.روند فروش ضایعات مس به شرکت تابان مس ایرانیان چگونه است؟

فروش به تابان مس ایرانیان بسیار ساده و مشتریمحور طراحی شده است. کافیست فروشنده با کارشناسان خرید شرکت تماس بگیرد (از طریق شمارههای تماس یا فرم وبسایت شرکت). پس از برقراری ارتباط: • نوع و مقدار ضایعات توسط فروشنده اعلام میشود (مثلاً ۱۰ تن کابل مسی مخابراتی یا ۵۰ تن مس ذوبی مخلوط). • کارشناسان شرکت قیمت روز را بر اساس نوع ضایعات و خلوص آن اعلام میکنند و در صورت توافق اولیه، زمانی برای بازدید و کارشناسی حضوری تنظیم میشود. • تیم فنی تابان مس در محل، ضایعات را ارزیابی و وزنکشی میکند. پس از تأیید کمّی و کیفی، قرارداد یا حواله فروش صادر میشود. • سپس تسویه حساب به صورت نقدی یا حواله بانکی انجام شده و ضایعات توسط ناوگان شرکت حمل میگردد. بطور خلاصه، فروشندگان میتوانند ابتدا تلفنی یا آنلاین هماهنگ کرده و پس از توافق، فرآیند بارگیری و پرداخت را به تابان مس بسپارند. شفافیت در وزن و آنالیز جنس ضایعات نیز از سوی شرکت تضمین میشود تا معامله با رضایت طرفین انجام شود.

Q: ۸.چگونه مطمئن شوم قیمتی که بابت ضایعاتم میگیرم منصفانه و مطابق بازار است؟

تابان مس ایرانیان قیمتگذاری خود را بر اساس نرخ روز مس در بازار داخلی و جهانی انجام میدهد. همانطور که اشاره شد، معیار پایه قیمت ضایعات در ایران نرخ مس کابل روشن (مس خشک) است . این نرخ با توجه به قیمت دلار و مس جهانی مرتب تغییر میکند. تابان مس جدیدترین قیمتها را رصد کرده و بهروزترین قیمت پیشنهادی را اعلام میکند. علاوه بر این، کارشناسان شرکت پس از رویت جنس ضایعات (از نظر خلوص و تمیزی)، بهترین قیمت ممکن نسبت به رقبا را پیشنهاد میدهند. شفافیت در وزنکشی (استفاده از باسکولهای کالیبره) و امکان استعلام قیمت روز از مراجع معتبر (مثل وبسایت ایران ضایعات یا اتحادیه مربوطه) خیال فروشنده را راحت میکند که قیمت منصفانه دریافت میکند. تابان مس به اعتبار بلندمدت خود در بازار اهمیت میدهد و همواره سعی دارد رضایت فروشندگان را با قیمت مناسب و پرداخت سریع جلب نماید.

Q: ۹.آیا لازم است قبل از فروش، خودم کارهای جداسازی یا تمیز کردن ضایعات مس را انجام دهم؟

ضرورتی نیست، ولی میتواند به نفع شما باشد. تابان مس ایرانیان ضایعات را به هر شکلی که باشند میخرد؛ مثلاً سیمها را با روکش هم تحویل بگیرد مشکلی نیست. اما توجه کنید که ضایعات تمیزتر قیمت بالاتری دارد. اگر امکان جداسازی روکش کابلها با روش اصولی (بدون سوزاندن) را دارید و میتوانید مس خشک و تمیز تحویل دهید، قطعاً مبلغ بیشتری عایدتان میشود . اما اگر تجهیزات یا زمان این کار را ندارید، میتوانید به همان شکل فعلی بفروشید؛ خریداران حرفهای مثل تابان مس خودشان فرآوری لازم را انجام میدهند. نکته مهم این است که به هیچ وجه از سوزاندن عایق سیمها برای دستیابی به مس استفاده نکنید. این کار علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و خطرات ایمنی، کیفیت مس را کاهش داده و قیمت فروش آن را پایین میآورد. شرکت تابان مس دارای دستگاههای استاندارد برای جدا کردن روکشها هستند و نیازی به چنین اقداماتی نیست.

Q: ۱۰.آیا مس حاصل از بازیافت (مثلاً شمش مس بازیافتی) کیفیت پایینتری نسبت به مس اولیه (کاتد) دارد؟

اگر فرآیند بازیافت به خوبی انجام شود، مس بازیافتی میتواند دقیقاً همان خلوص و کیفیت مس اولیه را داشته باشد. در واقع بسیاری از شمشهای مس موجود در بازار ایران خود از ذوب ضایعات تولید شدهاند و در ترکیب شیمیایی هیچ تفاوتی با شمش حاصل از کاتد ندارند . البته چنانچه بازیافت به روش غیر اصولی باشد (مثلاً در کورههای غیرمجهز که ناخالصی به طور کامل گرفته نمیشود)، ممکن است شمش حاصله کمی عناصر ناخواسته داشته باشد و برای مصارف خاص مناسب نباشد. اما این شمشها معمولاً دوباره به پالایشگاه مس تحویل میشوند تا به مس الکترولیتی کاملاً خالص تبدیل شوند. به طور کلی تجربه جهانی نشان داده مس را میتوان بارها و بارها بدون افت کیفیت بازیافت کرد، بر خلاف برخی فلزات یا مواد که کیفیتشان افت میکند. بنابراین نگرانی بابت پایینتر بودن کیفیت مس ثانویه وجود ندارد؛ مهم انجام پالایش کافی روی آن است.

تعریف ضایعات مس و اهمیت آن

ضایعات مس به هر نوع قطعه، قراضه یا ماده‌ی مسی گفته می‌شود که پس از مصرف یا در فرآیند تولید باقی مانده و دیگر به شکل اولیه قابل استفاده نیست. این مواد شامل سیم‌ها، کابل‌ها، لوله‌های مسی، قطعات موتورهای برقی، ورق‌ها، اتصالات و حتی بردهای الکترونیکی حاوی مس هستند. با توجه به ارزش بالای فلز مس، ضایعات مس نیز کالایی پرارزش به شمار می‌آیند و در بازار خرید و فروش می‌شوند. بازیافت مس از ضایعات اهمیت زیادی دارد؛ چون تولید مس جدید از معدن بسیار انرژی‌بر است، در حالی که بازیافت مس تا ۸۵٪ انرژی کمتری نسبت به تولید اولیه مصرف می‌کند. به همین دلیل در بازار جهانی حدود یک‌سوم مس مصرفی از طریق بازیافت ضایعات تأمین می‌شود . این روند در ایران نیز اهمیت دارد، چرا که منابع معدنی محدود بوده و استفاده از ضایعات مس (اصطلاحاً طلای سرخ) می‌تواند به صرفه‌جویی اقتصادی و کاهش آلاینده‌ها کمک کند.

از دید تجاری، ضایعات مس در بازار ایران و جهان تقاضای بالایی دارند. قیمت ضایعات مس ارتباط مستقیم با قیمت مس خالص در بورس‌های فلزی دارد و با نوسانات بازار جهانی مس، تغییر می‌کند. شرکت‌ تابان مس ایرانیان با تمرکز بر خرید ضایعات مس، در این بازار فعال هستند و با ارائه قیمت‌های رقابتی، نقش واسطه میان فروشندگان ضایعات و صنایع مصرف‌کننده مس را ایفا می‌کنند. در ادامه به بررسی انواع ضایعات مس، کاربرد هر کدام در ایران و جهان، تفاوت ضایعات مس با مس کاتد، منابع تولید ضایعات مس و همچنین پرسش‌ها و پاسخ‌های متداول در این حوزه می‌پردازیم.

دسته‌بندی انواع ضایعات مس

ضایعات مس بر اساس منبع و شکل ظاهری به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر دسته از نظر خلوص مس، قیمت و موارد مصرف تفاوت‌هایی با دیگران دارد. در ایران اصطلاحات رایجی مانند مس خشک، سوخته، کابلی، آرمیچری، مخابراتی، لوله‌ای و ذوبی برای انواع ضایعات مس به کار می‌روند. در ادامه، هر یک از این انواع را معرفی کرده و ویژگی‌ها و کاربردهایشان را توضیح می‌دهیم.

مس خشک (مس خالص)

مس خشک به ضایعات مسی گفته می‌شود که کاملاً خالص یا نزدیک به خالص بوده و هیچ پوشش یا آلودگی محسوسی ندارند. این نوع ضایعات غالباً شامل سیم‌ها یا مفتول‌های مسی براق (بدون روکش)، شمش‌ها یا قطعات مس خالص، تسمه‌ها و شینه‌های مسی و تکه‌های ورق مس بدون رنگ و چربی است. مس خشک بالاترین درجه خلوص را در بین قراضه‌های مسی دارد (اغلب بیش از ۹۹٪ مس) و به همین دلیل بالاترین قیمت را در بازار ضایعات دارد. به مس خشک در بازار جهانی اصطلاحاً Bare Bright Copper نیز گفته می‌شود که مرغوب‌ترین گرید قراضه مس است.

کاربردها: به خاطر خلوص بالا، مس خشک مستقیماً در صنایع حساس به کار می‌رود. در ایران و جهان، کارخانه‌های تولید سیم و کابل مسی تمایل دارند مس خشک را ذوب کرده و بدون نیاز به پالایش پیچیده، مفتول و سیم با کیفیت تولید کنن. طبق گزارش‌ها، مس خشک (کابل قرمز براق) با عیار ۹۹٫۹۹٪ مستقیماً وارد خط تولید سیم و کابل می‌شود و هیچگونه عملیات اضافی نیاز ندارد. همچنین از مس خالص بازیافتی در ساخت قطعات برقی با رسانایی بالا (مانند ترانسفورماتورها و موتورهای الکتریکی) و محصولات مسی با کیفیت (مثل لوله‌های مسی جدید یا آلیاژهای مرغوب برنج) استفاده می‌شود. در بازار جهانی نیز ضایعات مس خالص به عنوان ماده اولیه کارخانه‌های مس‌سازی معامله می‌شود و تقاضای بسیار بالایی دارد.

مس سوخته (مس اکسیدشده)

مس سوخته به ضایعات مسی گفته می‌شود که بر اثر حرارت دیدن یا مجاورت طولانی با هوا، لایه‌ای از اکسید روی سطحشان تشکیل شده و رنگ براق و قرمز خود را از دست داده‌اند. شایع‌ترین نمونه مس سوخته، سیم‌ها و کابل‌های مسی هستند که برای جدا کردن روکش پلاستیکی، آن‌ها را سوزانده‌اند. نتیجه این کار، مفتول‌های مسی سیاه‌رنگ یا تیره است که به آن‌ها کابل سیاه یا مس سوخته می‌گوین. مس سوخته خلوص کمتری نسبت به مس خشک دارد زیرا اکسید مس روی سطح آن نشسته و مقداری از جرم فلز را اکسیده کرده است. به همین دلیل مس سوخته در بازار ضایعات با قیمت پایین‌تری نسبت به مس خشک خرید و فروش می‌شود. البته گاهی اصطلاح مس سوخته شامل سایر ضایعات اکسیدشده (مثلاً ورق‌ها یا لوله‌های مسی بسیار قدیمی که لایه‌ی زنگار گرفته‌اند) نیز می‌شود، اما بیشترین کاربرد این اصطلاح در مورد سیم‌های سوخته است.

کاربردها: مس سوخته به دلیل کاهش خلوص و وجود اکسید، معمولاً تنها برای ذوب مجدد مناسب است. این نوع ضایعات را در کوره‌های بازیافت حرارتی می‌اندازند تا اکسیدها به همراه سایر ناخالصی‌ها جدا شده و مس خالص بازیابی شود.محصولات حاصل از ذوب مس سوخته ممکن است خلوص پایین‌تری نسبت به مس اولیه داشته باشند و بیشتر در ساخت قطعات مسی غیردقیق یا آلیاژهای مس (مثل برنز و برنج درجه دو) به کار می‌روند. در ایران، بسیاری از کارگاه‌های ذوب قراضه مس، مس سوخته را برای تولید شمش مس ضایعاتی یا آند مسی جهت پالایش مجدد استفاده می‌کنند. در بازار بین‌المللی نیز مس اکسیدشده تقاضای کمتری دارد و معمولاً صادر نمی‌شود مگر پس از عملیات بهبود کیفیت؛ چرا که خریداران عمدتاً به دنبال قراضه با بالاترین عیار هستند.

ضایعات مس کابلی (سیم و کابل)

منظور از ضایعات مس کابلی، انواع سیم‌ها و کابل‌های مسی است که عمر مفیدشان تمام شده یا در فرآیند تولید باقی‌مانده‌اند. این دسته یکی از رایج‌ترین انواع ضایعات مس به شمار می‌آید که هم از صنایع و هم از تخریب ساختمان‌ها و تأسیسات به دست می‌آید. ضایعات کابلی خود به زیرگروه‌هایی تقسیم می‌شود:

• سیم و کابل روکش‌دار: سیم‌های برق عایق‌دار (مثلاً سیم‌های ساختمانی) که هنوز پوشش پلاستیکی دارند. این موارد را می‌توان به صورت کیلویی خرید و فروش کرد، اما برای بازیافت باید ابتدا روکش آن‌ها جدا شود. جداسازی روکش یا با دستگاه‌های پوست‌کن (قیچی صنعتی) انجام می‌شود یا متأسفانه در مواردی با سوزاندن غیر اصولی صورت می‌گیرد. روش دوم (سوزاندن) باعث تبدیل این ضایعات به مس سوخته و کاهش ارزش آنها می‌شود. بنابراین خریداران ترجیح می‌دهند کابل‌ها به صورت دست‌نخورده با روکش تحویل بگیرند و خودشان توسط دستگاه، مس را استخراج کنند تا کیفیت فلز حفظ شود.

• کابل قرمز (مس خشک): این همان سیم و کابل مسی است که بدون روکش پلاستیکی و به صورت مفتول‌های براق عرضه می‌شود. کابل قرمز در واقع معادل مس خشک است و می‌تواند حاصل سیم‌کشی‌های برق لخت (بدون عایق) یا کابل‌هایی باشد که روکششان با روش مکانیکی جدا شده است. رنگ سرخ و درخشان این سیم‌ها نشان‌دهنده خلوص و عدم اکسیدشدگی آنهاست و به همین دلیل بالاترین قیمت را در میان کابل‌های ضایعاتی دارد. در بازار جهانی نیز Bare Bright (سیم مسی بدون روکش و تمیز) کالایی بسیار پرتقاضاست.

• کابل سیاه: این دسته شامل سیم‌ها و کابل‌هایی است که ظاهری تیره دارند؛ یا به دلیل ماندن در معرض هوا و نور خورشید شفافیت خود را از دست داده‌اند یا در اثر عملیات سوزاندن تبدیل به قراضه سیاه شده‌اند. کابل سیاه همان مس سوخته کابل‌هاست که پیش‌تر توضیح دادیم و قیمت پایین‌تری نسبت به کابل قرمز دارد.

کاربردها: ضایعات سیم و کابل پس از بازیافت، مجدداً به چرخه صنعت برق و الکترونیک برمی‌گردند. در ایران، کابل‌های مسی فرسوده را جمع‌آوری کرده و با ذوب آن‌ها شمش مس یا مفتول جدید تولید می‌کنند که در ساخت سیم‌های تازه، سیم‌پیچ موتور‌ها، ترانسفورماتورها و غیره به کار می‌رود. کابل قرمز (مس خشک) چون خلوص بسیار بالا دارد، می‌تواند مستقیماً وارد کارخانه تولید سیم و مفتول شود؛ اما کابل‌های روکش‌دار ابتدا باید فرآوری شوند. در بازار جهانی نیز حجم عظیمی از ضایعات کابلی، به‌ویژه از کشورهای توسعه‌یافته، به سمت کشورهای صنعتی (مثل چین و هند) جهت بازیافت ارسال می‌شود. این کابل‌ها پس از بازیافت، مواد اولیه ارزان‌تری برای صنایع سیم و کابل آن کشورها فراهم می‌کنند.

ضایعات مس آرمیچری (موتوری)

مس آرمیچری به ضایعات مسی گفتهمی‌شود که از سیم‌پیچ‌های موتورهای الکتریکی، دینام‌ها، ترانس‌ها و دستگاه‌های برقی استخراج می‌شود. نام آرمیچری از کلمه آرمیچر (بخش سیم‌پیچی داخلی موتور) گرفته شده است. بسیاری از لوازم برقی خانگی (مانند کولر، یخچال، ماشین لباسشویی)، موتورها و ژنراتورهای صنعتی و دینام خودروها دارای سیم‌پیچ مسی هستند که پس از اسقاط آن دستگاه‌ها، به عنوان ضایعات جمع‌آوری می‌شود. نکته مهم: در برخی موتورهای جدید به جای سیم مس خالص از سیم آلومینیومی با روکش مس استفاده می‌شود. یعنی سطح سیم آلومینیومی را برای افزایش رسانایی، با لایه نازکی مس پوشانده‌اند. ضایعات چنین موتورهایی همچنان ظاهراً مسی رنگ است اما در واقع بخش اعظم آن آلومینیوم است. به همین دلیل ضایعات آرمیچری در کل درصد مس کمتری نسبت به کابل‌ها یا لوله‌های مسی دارند و درجه خلوص و ارزش آنها در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد.

کاربردها: ضایعات مس آرمیچری معمولاً در کارگاه‌های بازیافت، ابتدا تفکیک و جداسازی می‌شوند. اگر سیم‌پیچ کاملاً مس خالص باشد، آن را به دسته مس خالص/کابل اضافه می‌کنند. اما اگر مس روکش روی آلومینیوم باشد، معمولاً مقرون‌به‌صرفه نیست که مس و آلومینیوم را از هم جدا کنند؛ در عوض سیم‌ها را مستقیماً در کوره ذوب می‌کنند. حاصل ذوب آرمیچری می‌تواند یک آلیاژ مس-آلومینیوم باشد که در ریخته‌گری ثانویه (برای تولید قطعات برنزی یا آلیاژهای کم‌مس) استفاده می‌شود.در ایران، ضایعات آرمیچری به دلیل وفور لوازم برقی اسقاطی، درصد قابل توجهی از خرید ضایعات مس را تشکیل می‌دهد، اما به علت عیار پایین‌تر، قیمت هر کیلو از آن کمتر است. صنایع ریخته‌گری کوچک، این ضایعات را جهت تولید قطعات مسی غیردقیق (مثل پایه‌های لامپ، اتصالات برقی کم‌اهمیت یا آمیختن در آلیاژ برنز) به کار می‌گیرند. در بازار جهانی نیز ضایعات موتورهای الکتریکی جزو اقلام بازیافتی هستند، اما به دلیل داشتن فلزات مختلط (آهن در بدنه، آلومینیوم در برخی قسمت‌ها)، معمولاً قبل از صادرات یا مصرف، عملیات جدا‌سازی فلزات بر روی آنها انجام می‌شود.

ضایعات مس مخابراتی

سیم‌ها و کابل‌های مخابراتی عمدتاً همان سیم‌های تلفن و کابل‌های ارتباطی قدیمی هستند که دارای رشته‌های نازک مسی می‌باشند. این سیم‌ها به خاطر نازکی، معمولاً روکش عایق داشته و برخی ممکن است قلع‌اندود یا آلیاژی باشند تا مقاومت بهتری داشته باشند. ضایعات مخابراتی شامل کابل‌های تلفن شهری، سیم‌های شبکه مسی قدیمی، کابل‌های آنتن و امثال آن است. از نظر درجه‌بندی کیفیت، مس مخابراتی معمولاً پس از مس کابلی قرار می‌گیرد؛ زیرا هرچند مس به کار رفته در آنها خالص است، اما ضخامت کم سیم‌ها و وجود روکش یا قلع روی آنها باعث می‌شود فرآیند بازیافت دشوارتر شود و خروجی خالص کمتری نسبت به وزن ورودی داشته باشد.

کاربردها: ضایعات مخابراتی را ابتدا باید پوست‌کنی یا خرد و آسیاب کرد تا مس از روکش‌ها جدا شود. در ایران بخشی از کابل‌های تلفنی قدیمی که با اجرای فیبر نوری کنار گذاشته می‌شوند، به عنوان ضایعات مخابراتی به فروش می‌رسند. پس از استخراج مس، به دلیل ظرافت این سیم‌ها، معمولاً مس حاصل را ذوب کرده و برای تولید مفتول مسی نازک یا آلیاژهای مس به کار می‌برند. در جهان، تا قبل از گسترش فیبر نوری، حجم بزرگی از قراضه مس مربوط به سیم‌های مخابراتی بود. اکنون با کاهش مصرف این کابل‌ها، ضایعات مخابراتی کمتر شده ولی همچنان در کشورهایی که شبکه مسی قدیمی را جمع‌آوری می‌کنند (مثلاً برخی کشورهای در حال توسعه یا مناطقی که کابل‌های تلفن قدیمی تعویض می‌شوند) مقدار قابل توجهی مس مخابراتی بازیافت می‌شود. بطور کلی، صنایع بازیافت ترجیح می‌دهند قراضه مخابراتی با قراضه کابل‌های برق مخلوط نشود تا خلوص محصول خروجی قابل کنترل باشد. از این مس بازیافتی می‌توان در ساخت کابل‌های جدید مخابراتی، سیم‌های لاکی بسیار نازک (مثلاً در سیم‌پیچ رله‌ها یا ترانس‌های کوچک) و قطعات الکترونیکی استفاده کرد.

ضایعات مس لوله‌ای (لوله و رادیاتور)

ضایعات مس لوله‌ای شامل انواع لوله‌های مسی به کار رفته در ساختمان‌ها (مثل لوله‌های سیستم گرمایش، لوله آب قدیمی)، کویل‌ها و لوله‌های مسی رادیاتور خودروها و سیستم‌های تهویه مطبوع (کولر، یخچال، چیلر) می‌شود. مس به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و انتقال حرارت عالی در این کاربردها بسیار استفاده شده و پس از پایان عمر مفید، به صورت قراضه ارزشمند جمع‌آوری می‌گردد. لوله‌های مسی معمولاً درصد خلوص بالایی دارند (زیرا اغلب از مس تقریباً خالص ساخته می‌شوند) اما ممکن است روی آنها اندکی لحیم (آلیاژ قلع و سرب) در محل اتصالات باشد یا درون‌شان رسوبات آهکی و زنگار دیده شود که اندکی ناخالصی ایجاد می‌کند. با این حال در رده‌بندی ضایعات، لوله مسی جزو اقلام با ارزش متوسط به بالا در نظر گرفته می‌شود. مثلا در یک جدول قیمت ضایعات: مس لوله‌ای تقریباً هم‌قیمت مس آرمیچری درج شده است ، که نشان می‌دهد خلوص بالاتر لوله‌ها با زحمت تمیزکاری (جدا کردن اتصالات لحیم‌شده یا رسوبات) متوازن می‌شود.

کاربردها: ضایعات لوله‌های مسی در ایران اغلب توسط کارخانه‌های ذوب خریداری شده و تبدیل به شمش مس می‌گردد تا در صنایع مختلف دوباره به کار رود. برخی لوله‌های مسی اگر آسیب زیادی ندیده باشند حتی می‌توانند پس از ذوب و اکستروژن مجدد، به لوله‌های جدید یا پروفیل‌های مسی تبدیل شوند. در صنایع تهویه و تبرید، شرکت‌ها بخشی از مواد اولیه خود را از همین مس بازیافتی تأمین می‌کنند و لوله‌ها و کویل‌های جدید می‌سازند. همچنین رادیاتورهای مسی خودروهای فرسوده را پس از خرد کردن، مسش را جدا کرده و برای تولید آلیاژ برنج (که ترکیبی از مس و روی است) استفاده می‌کنند، زیرا رادیاتور حاوی لحیم و فلزات دیگر هم بوده و خروجی آن برای برنج‌سازی مناسب است. در بازار جهانی، ضایعات لوله‌ای به دلیل وزن نسبتاً بالا و خلوص خوب، یکی از اقلام مطلوب برای تجار قراضه است و بین کشورها معامله می‌شود. صنایعی که به مس با خلوص خیلی بالا نیاز ندارند (مثل صنایع ساخت شیرآلات بهداشتی، ساخت آلیاژهای مسی برای مصارف معماری) از مس لوله‌ای بازیافتی بهره می‌برند.

مس ذوبی (قراضه درجه دوم)

اصطلاح مس ذوبی در بازار ایران معمولاً به کم‌کیفیت‌ترین انواع قراضه مس گفته می‌شود که صرفاً برای ذوب مجدد و استخراج مس به کار می‌رون.این دسته شامل مخلوطی از انواع ضایعات مس با خلوص پایین است: مانند سیم‌های مسی سوخته و پرلاک، براده‌ها و تراشه‌های مسی حاصل از ماشین‌کاری، تکه‌های مس رنگ‌دار یا زنگ‌زده، ترکیبات مس‌دار حاصل از کارخانجات (مثلاً لجن‌های مسی یا سرباره‌های غنی از مس) و سایر قراضه‌های درهم. مس ذوبی به طور کلی دارای ناخالصی قابل مشاهده روی سطح یا آلیاژ است و درصد مس خالص آن نسبت به سایر دسته‌ها کمتر می‌باشد . برای همین ارزان‌ترین نرخ را در میان ضایعات مس دارد . حتی گاهی مخلوط انواع قراضه‌های مسی با کیفیت‌های گوناگون را نیز مس ذوبی درهم می‌نامند ، چون چاره‌ای جز ذوب کردن برای جداسازی فلزات ارزشمند از آنها وجود ندارد.

کاربردها: همان‌طور که از نامش برمی‌آید، مس ذوبی مستقیماً راهی کوره‌های ریخته‌گری می‌شود. کارگاه‌های ذوب ضایعات کوچک در ایران از این نوع قراضه برای شارژ کوره استفاده می‌کنند تا پس از ذوب و تصفیه اولیه، مس خام یا آلیاژهای پایه مس تولید کنند. محصولات بازیافتی از قراضه ذوبی ممکن است مس بلوری (آند) باشد که سپس در پالایشگاه به کاتد تبدیل می‌شود، یا ممکن است شمش‌هایی باشد که در صنایع کم‌اهمیت‌تر به کار رود. برای مثال، بسیاری از قطعات آندی شکل یا محصولات آلیاژی متفرقه (مثل مجسمه‌های برنزی کوچک، قطعات تزئینی و …) را می‌توان با مس ذوبی ساخت. با این حال به دلیل رسانایی الکتریکی نسبتاً پایین این نوع مس (وجود ناخالصی)، از آن برای کاربردهای برقی حساس (مانند سیم برق) استفاده نمی‌شود. در بازار جهانی، قراضه‌های بسیار ناخالص مس معمولاً ابتدا در داخل کشورها تصفیه اولیه می‌شوند و کمتر صادر می‌گردند. ولی برخی کشورها (مانند آفریقای جنوبی یا کشورهای دارای معادن غنی) ممکن است ضایعات کم‌عیار مس را صادر کنند تا در کشور خریدار پالایش شوند. کشور چین سال‌ها واردکننده انواع قراضه مس (حتی کم‌عیار) بود، اما اخیراً مقررات سخت‌گیرانه‌تری وضع کرده که تنها قراضه نسبتاً پرعیار را می‌پذیرد تا آلودگی‌های اضافی وارد نشود.

سایر ضایعات مسی

علاوه بر موارد فوق، انواع دیگری از ضایعات مس در بازار موجود است:

• ضایعات ظروف مسی: این دسته شامل ظروف مسی قدیمی (مانند دیگ، سینی، سماور، قابلمه و …) است که یا فرسوده و غیرقابل استفاده شده‌اند یا در اثر شکستگی و خمیدگی کنار گذاشته شده‌اند. ظروف مسی معمولاً از آلیاژ مس تقریباً خالص ساخته می‌شوند و وزن بالایی دارند؛ لذا قراضه با ارزشی محسوب می‌شوند. برخی از این ظروف اگر زیاد آسیب ندیده باشند، با یک قلع‌اندازی و پرداخت می‌توانند دوباره استفاده شوند. اما در اغلب موارد آن‌ها را ذوب می‌کنند تا مس بازیافتی برای ساخت محصولات جدید به دست آید. قیمت ضایعات ظرف مسی در بازار معمولاً بالا است (قابل مقایسه با قیمت مس لوله‌ای یا کابل تیره) چون خلوص فلز پایه خوب است. صنایع دستی و کارگاه‌های تولید ظروف جدید بعضاً از مس بازیافتی ظروف قدیمی بهره می‌برند.

• ضایعات الکترونیکی حاوی مس: بردهای الکترونیکی، چیپ‌ها، سوکت‌ها، ترانسفورماتورهای کوچک، کابل‌های دیتا و قطعات کامپیوتری مقادیر قابل توجهی مس در مجموع دارند. با این حال بازیافت ضایعات الکترونیکی پیچیده‌تر است زیرا علاوه بر مس، حاوی فلزات و مواد مختلف (پلاستیک، شیشه، طلا، قلع و…) هستند. در ایران بازیافت مس از بردهای الکترونیکی هنوز در ابتدای راه است و به صورت صنعتی انجام نمی‌شود، زیرا مقرون به صرفه بودن آن نسبت به روش‌های سنتی (مانند سوزاندن بردها برای گرفتن مس و سیم‌ها) کمتر است. در مقیاس جهانی اما به دلیل حجم انبوه زباله الکترونیکی، شرکت‌های بزرگ از روش‌های شیمیایی و الکترولیتی، مس و سایر فلزات ارزشمند را استخراج می‌کنند. سهم مس موجود در ضایعات الکترونیکی نسبت به ضایعات سیم و کابل کمتر است، اما همچنان منبع مهمی به شمار می‌آید (مثلاً مقدار مس موجود در یک تن گوشی موبایل بازیافتی، قابل توجه است).

• ضایعات آلیاژهای مس: هرچند تعریف ضایعات مس معمولاً شامل آلیاژهایی مانند برنج (مس+روی) و برنز (مس+ قلع) نمی‌شود و آن‌ها را جداگانه طبقه‌بندی می‌کنند، اما در عمل بسیاری از ضایعات کارگاهی ترکیبی از مس و آلیاژهای آن هستند. برای مثال، تراشه‌ها و براده‌های ماشین‌کاری ممکن است از برنج باشند؛ شیرآلات مستعمل حاوی مقادیر زیادی برنج (مس آلیاژی) هستند؛ و همچنین رادیاتورهای خودرو ترکیبی از مس و لحیم (مس-قلع-سرب) می‌باشند. این موارد نیز توسط خریداران ضایعات خریداری شده و اغلب برای تولید شمش‌های آلیاژی (شمش برنج) یا تفکیک عناصر در ریخته‌گری‌ها استفاده می‌شوند.

با شناخت این دسته‌ها، در بخش‌های بعدی تفاوت‌های هر کدام از نظر ارزش و کاربرد را بیشتر بررسی می‌کنیم.

کاربردهای هر دسته از ضایعات مس (ایران و جهان)

هر یک از انواع ضایعات مس پس از بازیافت، کاربردهای خاصی در صنعت دارند.

در بازار ایران، به دلیل وجود صنایعی نظیر تولید سیم و کابل، ساخت تجهیزات برقی و نیز صنایع دستی مسی، تقریباً تمام قراضه‌های مسی قابل بازیافت مورد استفاده قرار می‌گیرند. در بازار جهانی هم بازیافت مس نقش مهمی در تأمین مواد اولیه صنایع مختلف دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای مس بازیافتی (از تمام دسته‌های فوق) عبارتند از:

• تولید سیم و کابل‌های مسی: بخش عمده‌ای از مس بازیافتی خالص‌شده برای ساخت سیم برق، کابل‌های مخابراتی و سیم‌پیچ موتور و ترانس به کار می‌رود. خصوصاً از قراضه‌های مس خشک و کابل قرمز که رسانایی عالی دارند، مستقیماً می‌توان مفتول مسی استاندارد تولید کرد.

• ساخت تجهیزات حرارتی و برودتی: مس بازیافتی در تولید رادیاتورها، کویل‌ها و لوله‌های مویین سیستم‌های تهویه مطبوع (کولر، یخچال، چیلر) استفاده می‌شود. حتی ضایعات لوله‌ای مستقیماً پس از ذوب ممکن است به شکل لوله جدید اکسترود شوند.

• تولید قطعات ساختمانی و دکوراتیو: از مس و آلیاژهای بازیافتی برای ساخت شیرآلات بهداشتی، دستگیره‌ها، نرده‌ها و تزئینات معماری (مانند گنبدهای مسی یا روکش نما) استفاده می‌گردد. همچنین در شهرسازی (مبلمان شهری، مجسمه‌ها و المان‌های فلزی) مس بازیافتی و برنز حاصل از آن کاربرد دارد.

• تولید لوازم خانگی و ظروف: بسیاری از لوازم آشپزخانه (قابلمه، قوری، سینی، سماور و…) سنتی از مس ساخته می‌شوند. تولیدکنندگان این ظروف بخشی از مس مورد نیاز خود را از ذوب قراضه‌های مس ظرفی تأمین می‌کنند. همچنین قطعاتی در لوازم خانگی مدرن (مثل موتور الکتریکی ماشین لباسشویی یا سیم‌پیچ یخچال) از مس بازیافتی بهره می‌برند.

• ساخت آلیاژهای صنعتی: مس بازیافتی همراه با روی، قلع یا نیکل جهت تولید آلیاژهایی مثل برنج، برنز و مس‌نیکل استفاده می‌شود. به عنوان مثال، پوسته فشنگ‌ها، سازهای موسیقی برنجی، پره‌های توربین دریایی و… را می‌توان از مس بازیافتی (پس از آلیاژسازی مناسب) تولید کرد.

• کاربردهای الکتریکی و الکترونیکی: هرچند صنایع پیشرفته الکترونیک معمولاً از مس کاتد خالص بهره می‌برند، اما مس بازیافتی خالص نیز می‌تواند در ساخت کلکتورهای برق، شینه‌ها، PCBهای الکترونیکی (پس از پالایش به مس کاتد) و دیگر تجهیزات الکتریکی به کار رود. مثلاً بسیاری از شرکت‌های تولید سیم لاکی یا سیم‌پیچی پس از پالایش قراضه، مس خالص به دست آمده را برای محصولات خود استفاده می‌کنند.

با توجه به این گستردگی، روشن است که هیچ بخشی از ضایعات مس بلااستفاده نمی‌ماند. حتی ضایعات بسیار کم‌عیار یا به ظاهر بی‌ارزش (مانند لجن‌های مس‌دار) نیز در کارخانه‌های ذوب بزرگ وارد پروسه می‌شوند تا مس آن‌ها استخراج گردد. در سطح جهانی، بازیافت مس سالانه میلیون‌ها تن مس به چرخه مصرف بازمی‌گرداند که نقش مهمی در تنظیم بازار دارد. کارشناسان تخمین می‌زنند بازیافت مس موجب صرفه‌جویی عظیمی در انرژی و کاهش انتشار CO₂ شده و از لحاظ اقتصادی نیز قیمت مس را در دنیا تعدیل می‌کند.

تفاوت ضایعات مس با مس کاتد (مس تصفیه‌شده)

مس کاتد محصول نهایی پالایش الکترولیتی مس است که به صورت صفحات مس خالص با خلوص ۹۹.۹۹% تولید می‌شود. کاتد مس استانداردترین شکل مس برای عرضه در بورس‌های جهانی (مانند بورس فلزات لندن) است و مبنای قیمت‌گذاری مس در معاملات بزرگ می‌باشد. در نگاه اول، ممکن است تصور شود که مس کاتد کیفیت بسیار بالاتری نسبت به مس ضایعاتی دارد؛ اما در عمل اگر ضایعات مس به خوبی دسته‌بندی و پالایش شوند، می‌توانند مس خالصی هم‌تراز کاتد تولید کنند.

تفاوت‌های کلیدی ضایعات مس با کاتد مس عبارت‌اند از:

• درجه خلوص: مس کاتد تقریباً کاملاً خالص (۹۹٫۹۹٪) است، در حالی که ضایعات مس بسته به نوعشان خلوص متغیری دارند. مثلاً مس خشک یا کابل قرمز ممکن است ۹۹٪ یا بیشتر مس داشته باشد و پس از ذوب به راحتی به خلوص کاتدی برسد. اما مس ذوبی یا آرمیچری درصد مس بسیار کمتری (گاهاً زیر ۹۵٪) دارد و نیازمند پالایش بیشتری برای رسیدن به خلوص کاتد است. به طور خلاصه، کیفیت ذاتی کاتد مس یکنواخت و تضمین‌شده است؛ در حالی که کیفیت ضایعات مس وابسته به نوع قراضه و عملیات بازیافتی است که روی آن انجام می‌شود. با این وجود، هنگامی که ضایعات مس ذوب و تصفیه می‌گردند، مس حاصل از لحاظ شیمیایی تفاوتی با مس کاتد ندارد.

• کاربرد و بازار هدف: کاتد مس به عنوان خوراک صنایع تولیدکننده محصولات مسی با خلوص بالا (مانند مفتول‌های برق، فویل‌های مسی، قطعات الکترونیک و سیم‌های لاکی) استفاده می‌شود . این صنایع نیاز به ماده اولیه‌ای دارند که بدون نگرانی از ناخالصی وارد خط تولید شود. در مقابل، ضایعات مس بیشتر خوراک کارخانه‌های ریخته‌گری و بازیافت است.

برخی کارخانه‌های بزرگ در ایران (مثل صنایع مفتول‌سازی) مستقیماً قراضه مس ممتاز را نیز می‌خرند و ذوب می‌کنند، اما بسیاری دیگر ترجیح می‌دهند کاتد تهیه کنند تا فرآیند ساده‌تری داشته باشند. بازار هدف کاتد، بیشتر شرکت‌های صنعتی و بازرگانان بین‌المللی هستند که در بورس کالا معامله می‌کنند؛ در حالی که بازار ضایعات مس، ترکیبی از واحدهای بازیافت داخلی و تجار محلی است که قراضه را جمع‌آوری و آماده پالایش می‌کنند.

• قیمت: قیمت کاتد مس معمولاً معادل قیمت جهانی مس (LME) به اضافه حق‌بیمه (هزینه حمل و بیمه و …) است. جالب اینکه قیمت ضایعات مس باکیفیت (مثل کابل روشن) اغلب بسیار نزدیک به قیمت کاتد است. برای مثال، در بازه‌ای اگر کاتد مس کیلویی ۶۹۰۰۰ تومان معامله می‌شد، ضایعات مس کابل روشن حدود ۶۶۰۰۰ تومان قیمت داشت. این اختلاف ناچیز به دلیل عیار بالای کابل قرمز است که تنها اندکی فرآوری نیاز دارد. هر چه کیفیت ضایعات پایین‌تر باشد، قیمت آن نسبت به کاتد فاصله بیشتری می‌گیرد. مثلا مس ذوبی شاید ۱۰ تا ۱۵ درصد ارزان‌تر از کاتد باشد. معیار اصلی قیمت‌گذاری ضایعات در بازار ایران نیز نرخ مس کابلی روشن است که به عنوان مبنا اعلام می‌شود و سایر انواع بر اساس درصدی از آن قیمت‌گذاری می‌شوند. در بازار جهانی نیز قراضه‌های مس با درصدی تخفیف نسبت به قیمت کاتد خرید و فروش می‌شوند که این درصد بسته به خلوص و وضعیت بازار تغییر می‌کند.

• شکل و نحوه معامله: کاتد مس به شکل صفحات منظم ۵۰ تا ۱۰۰ کیلویی بسته‌بندی شده بر روی پالت‌ها عرضه می‌شود و استاندارد مشخصی دارد. اما ضایعات مس شکل‌های گوناگونی دارد (سیم، شمش، تکه فلز، دستگاه اسقاطی و…) و معمولاً به صورت فله‌ای یا در بسته‌های بزرگ (bale) معامله می‌شود. معامله کاتد اکثراً در بورس‌ها و قراردادهای رسمی است، در حالی که معامله ضایعات بیشتر در بازار آزاد و بین خریدار و فروشنده به شکل مزایده یا توافقی صورت می‌گیرد.

• فرآیند استفاده: مس کاتد مستقیماً در کوره‌های ذوب کارخانه‌ها شارژ شده و محصولاتی مثل مفتول ۸ میلیمتری استاندارد یا آلیاژهای دقیق از آن تولید می‌شود. اما ضایعات مس ممکن است ابتدا نیاز به جداسازی و آماده‌سازی داشته باشد (مثلاً جداسازی روکش کابل، تفکیک فلزات دیگر، پاکسازی از زنگار) و سپس ذوب و تصفیه شود. به عبارتی یک مرحلهٔ اضافی بازیافت برای قراضه لازم است تا تبدیل به مس قابل مصرف در تولید شود. البته برخی کارخانه‌ها با داشتن تجهیزات لازم، قراضه مرغوب را مستقیماً مصرف می‌کنند و مرحله پالایش را درون خود انجام می‌دهند.

در مجموع، ضایعات مس یک مسیر جایگزین برای دسترسی به مس خالص ارائه می‌دهد. هرچند مس کاتد ماده اولیه ایده‌آل و آماده به مصرف است، اما حضور ضایعات باعث انعطاف‌پذیری بازار شده و به تولیدکنندگان امکان می‌دهد متناسب با هزینه و تجهیزات خود، از قراضه یا کاتد بهره ببرند. از منظر شرکت تابان مس ایرانیان که در حوزه بازرگانی مس فعال است، شناخت این تفاوت‌ها کمک می‌کند تا بتواند ضایعات مس را با قیمت‌گذاری منصفانه از مشتریان خریداری کرده و پس از تجمیع، به واحدهای صنعتی مناسب تحویل دهد.

منابع تولید ضایعات مس (ایجاد قراضه مس)

ضایعات مس از منابع و موقعیت‌های گوناگونی به دست می‌آید. شناخت این منابع نشان می‌دهد که مس تقریباً در همه جا حضور دارد و چرا بازیافت آن تا این حد حیاتی است. مهم‌ترین منابع به‌وجود آمدن ضایعات مس عبارت‌اند از:

• کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی (ضایعات مس نو): در فرآیند تولید محصولات مسی (مانند تولید سیم و کابل، ساخت لوله مسی، تولید بردهای الکترونیکی، ساخت قطعات مسی و برنجی)، معمولاً بخشی از مواد به صورت پرت و ضایعات درمی‌آید. برای مثال، خرده‌های سیم مسی در کارخانه کابل‌سازی، ورق‌های برش‌خورده و اضافات در تولید لوله و کویل، براده‌های ماشین‌کاری در تراشکاری‌ها و پانچ‌کاری ورق‌های مسی، همه جزو ضایعات مس نو هستند. این ضایعات نو چون بلااستفاده می‌مانند فوراً به چرخه ضایعات وارد می‌شوند و خلوص بالایی هم دارند (چون مستقیماً از مس تازه‌کار تشکیل شده‌اند). بسیاری از کارخانه‌ها خودشان این ضایعات را ذوب کرده و دوباره در تولید استفاده می‌کنند؛ یا آن را به شرکت‌های بازیافت می‌فروشند.

• ساختمان‌ها و تأسیسات قدیمی: با گذشت چند دهه، سیم‌کشی‌های برق و لوله‌کشی‌های مسی در ساختمان‌ها ممکن است تعویض یا تخریب شوند. خانه‌های فرسوده، مجتمع‌های در حال بازسازی، پروژه‌های نوسازی تأسیسات شهری (مانند تعویض کابل‌های مسی برق با کابل جدید یا جمع‌آوری شبکه مسی مخابرات) از منابع مهم ضایعات مس هستند. این بخش اصطلاحاً ضایعات مس کهنه مصرفی را تولید می‌کند. حجم قابل توجهی از سیم و کابل فرسوده و لوله‌های قدیمی هر ساله در ایران از طریق تخریب ساختمان‌ها و نوسازی زیرساخت‌ها به بازار ضایعات عرضه می‌شود.

حتی ضایعات مسی حاصل از لوازم قدیمی ساختمان (مانند شیرآلات برنجی، آبگرمکن‌های مسی، رادیاتورهای شوفاژ قدیمی) نیز در این دسته قرار می‌گیرند. در جهان نیز تخریب زیرساخت‌های قدیمی (شبکه راه‌آهن برقی قدیمی، سیستم‌های مخابراتی مسی) منبع عمده‌ای برای قراضه مس به شمار می‌آید.

• تجهیزات و لوازم برقی و الکترونیکی: وسایل برقی پس از پایان عمر خود حجم انبوهی از مس را در خود دارند. موتورهای برقی، ژنراتورها، پمپ‌ها، ترانسفورماتورها، لوازم خانگی خراب (پنکه، یخچال، کولر، ماشین لباسشویی و…) همگی دارای سیم‌پیچ‌ها و اتصالات مسی هستند. این موارد پس از اسقاط، توسط خریداران ضایعات جمع‌آوری شده و پس از جداسازی قطعات، مسشان به بازار قراضه تزریق می‌شود. همچنین بردهای الکترونیکی در کامپیوتر، موبایل، تلویزیون و دستگاه‌های مخابراتی قدیمی مقدار قابل‌توجهی مس (مثلاً در اتصالات، پین‌ها یا لایه‌های مسی مدار چاپی) دارند . اگرچه بازیافت برد الکترونیکی پیچیده است، شرکت‌های خاصی این کار را انجام می‌دهند و مس را از این طریق نیز استخراج می‌کنند. به طور کلی پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی (E-waste) یکی از منابع رو به رشد ضایعات مس در دنیا هستند.

• خودروهای فرسوده و ماشین‌آلات سنگین: خودروهای سبک و سنگین دارای سیم‌کشی مسی، رادیاتور و کولر (با لوله‌های مسی)، دینام و موتورهای برقی (مثلاً در برف‌پاک‌کن، بالابر شیشه و …) هستند. هنگام بازیافت خودرو، علاوه بر فولاد و باتری، مقادیری مس نیز به عنوان قراضه به دست می‌آید. در ماشین‌آلات صنعتی سنگین، ژنراتورها و تجهیزات راه‌سازی نیز موتورهای الکتریکی و کابل‌های مسی وجود دارد که پس از اوراق کردن دستگاه، بخشی از ضایعات مس را تشکیل می‌دهد.

• پسماندهای صنایع ذوب و پالایش (ضایعات ثانویه): حتی در کارخانه‌های تولید مس، مقداری ضایعات به وجود می‌آید. برای مثال، کاتدهای معیوب یا لبه‌های بریده‌شده کاتد، پوسته‌های اکسیدی روی مذاب مس، لجن‌های ته‌نشین شده در سلول‌های الکترولیز، آندهای حل نشده در فرآیند پالایش و امثال آن همه جزو ضایعات محسوب می‌شوند. این مواد اغلب دوباره به خط تولید برگردانده می‌شوند، اما اگر تجمع کنند ممکن است به عنوان قراضه به فروش برسند. همچنین در ریخته‌گری‌ها، راهگاه‌ها و تغذیه‌های باقیمانده از شمش‌ریزی مس یا برنج، جزء قراضه‌های دوباره ذوب‌کردنی هستند. این ضایعات که حاصل فرآیندهای قبلی تولیدند، معمولاً کیفیت فلز بالایی دارند (مثلاً آند مس حدود ۹۸٪ مس دارد که با یک پالایش دیگر به کاتد تبدیل می‌شود). بنابراین بسیار مورد توجه واحدهای بازیافت قرار می‌گیرند.

• سایر منابع: موارد پراکنده دیگری هم هستند؛ مثل سکه‌های مسی یا آلیاژ مس که از رده خارج می‌شوند، تیرهای برق مسی قدیمی، قطعات هنری یا سکه‌های یادبود مسی آسیب‌دیده، کابل‌های زیرزمینی مسی فرسوده، ضایعات ناشی از حوادث (آتش‌سوزی انبار کابل‌ها که منجر به ضایعات مس سوخته می‌شود) و … که همگی می‌توانند منبع کسب ضایعات باشند. هرکدام از این موارد در حجم زیاد می‌تواند بازار مخصوص خود را داشته باشد.

به طور خلاصه، دو منبع عمده برای ضایعات مس تعریف می‌شود: ضایعات مس نو (کارخانه‌ای) و ضایعات مس کهنه (مصرفی) . ضایعات نو معمولاً خالص‌تر و کم‌اکسیدترند و قیمت بالاتری دارند، در حالی که ضایعات کهنه بعضاً ترکیبات و ناخالصی بیشتری دارند. شرکت تابان مس ایرانیان با اشراف به این منابع، از کارخانه‌ها، پروژه‌های ساختمانی، صنایع و حتی فروشندگان خرد، ضایعات مس را خریداری کرده و روانه چرخه‌ی بازیافت صنعتی می‌کند.

پرمصرف‌ترین انواع ضایعات مس در ایران

در بازار ایران برخی از انواع ضایعات مس بیشتر مورد توجه خریداران و صنایع هستند که می‌توان آن‌ها را پرمصرف‌ترین یا پرتقاضاترین قراضه‌های مسی نامید. معیار پرمصرف بودن می‌تواند میزان معامله بالا، کاربرد گسترده در صنعت و یا تعداد مشتریان بیشتر باشد. بر اساس بررسی بازار داخلی، موارد زیر جزو پرتقاضاترین ضایعات مس در ایران هستند:

• مس کابلی قرمز (سیم و کابل بدون روکش): این نوع قراضه به علت خلوص بسیار بالا و آماده بودن برای ذوب، بیشترین متقاضی را در بین خریداران دارد. کارخانه‌های تولید سیم و مفتول، کابل قرمز ضایعاتی را با قیمت نزدیک به مس کاتد می‌خرند، زیرا می‌توانند بدون دردسر تصفیه، مستقیماً آن را ذوب و محصول نهایی تولید کنند . یک مدیر بنگاه ضایعاتی عنوان کرده که خالص‌ترین و گران‌ترین ضایعات مسی، کابل قرمز است که مشتریان اغلب خواهان آن هستند. این نشان می‌دهد کابل قرمز در صدر لیست پرمصرف‌ها قرار دارد.

• سیم و کابل روکش‌دار (ضایعات کابلی معمولی): حجم زیادی از قراضه مس در کشور مربوط به کابل‌های روکش‌دار اسقاطی است که پس از جمع‌آوری توسط خریداران عمده، روکش آنها جدا و مس داخل استخراج می‌شود.

هر چند این ضایعات به اندازه کابل قرمز ارزش ندارند، اما چون فراوانند (از تخریب ساختمان‌ها، صنایع و مخابرات به دست می‌آیند)، بخش قابل توجهی از چرخه بازیافت مس را تشکیل می‌دهند. برای مثال تقریباً تمام شرکت‌های خریدار ضایعات، اعلام می‌کنند که سیم و کابل مسی را به هر میزان خریداری می‌کنند، نشان از تقاضای همیشگی برای این ماده است.

• مس ذوبی (درهم): شاید تصور شود ضایعات کم‌عیار خریدار ندارد، اما در عمل کارگاه‌های ریخته‌گری کوچک و بازیافتکاران، مشتری پروپاقرص مس ذوبی درهم (شامل مخلوط سیم سوخته، براده، لوله زنگ‌زده و…) هستند. علت این است که قیمت پایین‌تر آن سود ذوب را بیشتر می‌کند. گزارش‌ها نشان می‌دهد با افزایش قیمت مس، حتی قراضه‌های درهم که پیش‌تر نادیده گرفته می‌شدند نیز سریعا خریداری و راهی کوره می‌شوند. بنابراین مس ذوبی نیز جزو اقلامی است که همیشه در بازار گردش دارد، هرچند مصرف آن تخصصی‌تر (فقط در کوره‌ها) است.

• ضایعات آرمیچری: به دلیل تعداد زیاد لوازم برقی و موتورها، مس آرمیچری هم حجم بالایی از معاملات ضایعات را به خود اختصاص می‌دهد. بسیاری از ضایعات‌فروشان خرد، موتورهای سوخته و دینام‌ها را جمع کرده و سیم‌پیچ مسی آن‌ها را درآورده و به عنوان مس آرمیچری می‌فروشند. کارگاه‌های ذوب کوچک نیز خریدار این سیم‌ها هستند. با اینکه خلوص آن نسبتاً کم است، اما فراوانی عرضه باعث شده همیشه برای آن تقاضا وجود داشته باشد.

• لوله‌ها و تسمه‌های مسی: در پروژه‌های تاسیساتی قدیمی و صنعت تهویه، لوله‌های مسی پس از عمر مفید تعویض می‌شوند. این لوله‌ها چون سنگین و تقریباً خالص‌اند، هر زمان عرضه شوند سریع جذب بازار می‌گردند. صنایعی که مس را برای آلیاژسازی می‌خواهند، ممکن است ترجیح دهند لوله مسی ضایعاتی بخرند تا کابل قرمز، زیرا قیمت پایین‌تری دارد اما همچنان مس خالص زیادی ارائه می‌دهد. تسمه‌های مسی (شینه‌ها) نیز وضعیتی مشابه دارند و قراضه محبوبی نزد صنایع ریخته‌گری هستند.

• ظروف مسی کهنه: هر چند شاید سهم این مورد به اندازه کابل و سیم نباشد، اما در شهرهایی مثل زنجان، اصفهان و کرمان که مراکز تولید صنایع دستی مسی هستند، خریداران برای ظروف مسی کهنه وجود دارد. مصرف‌کنندگان خانگی نیز گاهی ظروف قدیمی را مستقیماً به ضایعاتی‌ها می‌فروشند. این اقلام بعداً یا تعمیر و مجدداً فروخته می‌شوند یا در کوره ذوب صنایع دستی استفاده می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت در بازار سنتی ایران، ظروف مسی قراضه هم جزو پرمعامله‌هاست.

به طور کلی سیم و کابل‌های قراضه (چه روکش‌دار چه بدون روکش) مهم‌ترین و پرگردش‌ترین کالای ضایعات مس در کشور هستند . پس از آن، مس درجه دو و سه (مثل آرمیچری و مخابراتی و لوله) در رتبه‌های بعدی حجم معاملات قرار دارند . این الگوی مصرف تقریباً منعکس‌کننده ساختار صنایع ایران است که بیشترین استفاده مس در بخش برق و ساختمان است. هر جا مصرف مس بیشتر باشد، ضایعات آن نیز به همان نسبت بیشتر و پرتقاضاتر خواهد بود.

مقایسه انواع ضایعات مس از نظر قیمت، خلوص و موارد مصرف

در جدول زیر، انواع اصلی ضایعات مس را از جنبه درجه خلوص فلز، محدوده نسبی قیمت (در قیاس با یکدیگر) و کاربردهای عمده هر کدام مقایسه کرده‌ایم:

موارد مصرف (پس از بازیافت)	قیمت نسبی در بازار	خلوص تقریبی مس	نوع ضایعات مس
ساخت سیم و کابل برق درجه یک، تولید مفتول مسی ۸ میلی‌متری و محصولت مسی با رسانایی بالا	بالاترین (⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️)	بسیار بالا (بالای ٪۹۹) - تقریبا معادل کاتد مس	مس خشک (مس خالص، کابل قرمز)
پس از جداسازی روکش، در ذوب برای تولید مس و سایز محصولات مسی استفاده می‌شود	کمی کمتر از کابل قرمز (⭐️⭐️⭐️⭐️)	بالا (مس داخل سیم خالص است، اما روکش دارد)	مس کابلی روکش‌دار
تنها مناسب ذوب مجدد؛ تولید شمش مس خام، آند مس یا محصولات مسی غیر برقی (با پالایش، قابل ارتقا به مس خالص)	متوسط (⭐️⭐️⭐️)	متوسط به بالا (±٪۹۵ بسته به میزان اکسید)	مس سوخته (کابل سوخته)
ذوب و تصفیه بهتر برای تولید مفتول‌های نازک، آلیاژهای مس یا ترکیب با قراضه بهتر در ریخته‌گری‌ها	کمی کمتر از کابل برق (⭐️⭐️⭐️)	نسبتا خوب (۹۰-٪۹۷ بسته به قلع‌اندود بودن)	مس مخابراتی
ذوب در کوره به همراه سایر قراضه‌ها؛ در صورت مس خالص بودن تولید مفتول، در غیر انی صورت تولید آلیاژ مس-آلومینیوم یا برنج درجه دو	نسبتا پایین (⭐️⭐️)	متغیر (٪۳۰ تا ~٪۸۵ در موتورهای مختلف)	مس آرمیچری (سیم‌پیچ موتور)
ذوب و تبدیل به شمش یا بیلت برای اکستروژن لوله و پروفیل؛ ساخت آلیاژهای صنعتی؛ استفاده مستقیم در تولید محصولات نیمه‌ساخته	متوسط به بالا (⭐️⭐️⭐️)	بالا (۹۵-٪۹۹ بسته به لحیم و ترکیبات سطحی)	مس لوله‌ای و تخت (لوله، شینه)
فقط قابل مصرف در کوره‌های ذوب جهت بازیابی مس؛ تولید شمش ضایعاتی، آند مس برای پالایش، یا افزودن به شارژ کوره همراه مس خالص‌تر	پایین‌ترین (⭐️)	متغیر و معمولا پایین‌تر (۵۰-٪۹۰ بسته به اختلاط)	مس ذوبی (درهم، درجه ۲/۳)

توضیح: تعداد ستاره‌های قیمت صرفاً جهت مقایسه نسبی است (⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️ بالاترین قیمت، ⭐️ پایین‌ترین). در عمل قیمت‌ها بر اساس تومان یا دلار در هر کیلوگرم اعلام می‌شوند که با نوسان بازار تغییر می‌کند. اما به طور نسبی مس خشک/کابل قرمز همیشه گران‌ترین نوع ضایعات و مس ذوبی درهم ارزان‌ترین نوع است. سایر انواع نیز به ترتیب خلوص و دشواری فرآوری بین این دو قرار می‌گیرند.

همچنین موارد مصرف ذکر شده عمده‌ترین کاربرد هر نوع ضایعات پس از بازیافت است. بدیهی است که هر نوع مس بازیافتی را می‌توان با پالایش کافی به مس خالص تبدیل و برای همه مصارف استفاده کرد؛ اما مسئله صرفه اقتصادی و امکانات است که تعیین می‌کند هر دسته قراضه به کدام سمت برود.

سوالات متداول

۱. چرا قیمت انواع مختلف ضایعات مس با هم فرق دارد؟

قیمت ضایعات مس مستقیماً تابع درصد مس خالص و میزان ناخالصی در آن‌هاست . هر چه قراضه تمیزتر و خالص‌تر باشد (مثل سیم مسی بدون روکش و اکسید)، خریدار حاضر است مبلغ بیشتری بابت آن بپردازد. برعکس، اگر ضایعات حاوی پوشش، آلیاژ دیگر یا اکسید باشد (مثل سیم سوخته یا موتور آمیخته با آلومینیوم)، ارزش کمتری دارد. علاوه بر خلوص، شکل فیزیکی و میزان آماده بودن برای مصرف نیز اثرگذار است. مثلاً سیم لخت مسی را می‌توان فوراً ذوب کرد، اما سیم روکش‌دار نیاز به جداسازی روکش دارد، لذا کمی ارزان‌تر خریداری می‌شود. در کل، بازار ضایعات بر پایه نرخ مس خالص (مس کاتدی) حرکت می‌کند و انواع قراضه به نسبت عیارشان درصدی از آن نرخ را به خود اختصاص می‌دهند.

۲.کدام نوع ضایعات مس بالاترین خلوص و قیمت را دارد؟

مس خشک یا همان کابل مسی قرمز خالص‌ترین و گران‌ترین نوع ضایعات مس است . این قراضه‌ها عمدتاً بالای ۹۹٪ مس دارند و سطح آن‌ها عاری از هرگونه اکسید یا روکش است، بنابراین مستقیم وارد خط تولید کارخانه‌ها می‌شوند. به همین دلیل قیمت هر کیلو مس خشک می‌تواند نزدیک به قیمت مس کاتد باشد. پس از آن، معمولا کابل‌های روکش‌دار تمیز (که هنوز نسوخته‌اند) و لوله‌های مسی از نظر خلوص در رتبه‌های بعدی هستند و قیمت بالایی دارند . هرچه ضایعات ناخالص‌تر شود (مثل سیم سوخته، مخابراتی قلع‌اندود، آرمیچری آلومینیوم‌دار)، خلوص موثر پایین آمده و قیمت افت می‌کند .

۳.تفاوت خلوص مس کابل، مس آرمیچری و مس مخابراتی در چیست؟

مس کابل (سیم‌های برق) عموماً از مس خالص با درصد بسیار بالا تشکیل شده‌اند، به ویژه اگر روکش آنها برداشته شود مس داخل کاملاً خالص و براق است. مس آرمیچری (سیم‌پیچ موتور) اگر کاملاً مسی باشد خلوص خوبی دارد، اما مشکل اینجاست که در برخی موتورها سیم‌ها آلومینیومی با روکش مس هستند که در این صورت درصد مس واقعی خیلی کمتر است. بنابراین مس آرمیچری به طور متوسط خلوص پایین‌تری نسبت به کابل دارد چون محتوی آلومینیوم و لاک عایق است. مس مخابراتی (سیم‌های تلفن و ارتباطی) از نظر جنس مس خالص‌اند ولی معمولاً بسیار نازک بوده و ممکن است قلع‌اندود باشند؛ از این رو هنگام بازیافت، بخشی از وزنشان مربوط به قلع و روکش است و مس خالص کمتری نسبت به وزن کل به دست می‌دهد (خلوص موثر پایین‌تر از کابل ضخیم). جمع‌بندی اینکه: کابل برق ضخیم > مخابراتی > آرمیچری به ترتیب از نظر عیار مس رتبه‌بندی می‌شوند.

۴.حداقل چه مقدار ضایعات مس را شرکت تابان مس ایرانیان خریداری می‌کند؟ آیا سقفی هم برای خرید وجود دارد؟

شرکت تابان مس ایرانیان به عنوان خریدار عمده ضایعات مس، حداقل مقدار خرید را ۵ تن (پنج تن) در نظر گرفته است. این بدان معناست که فروشندگانی که حداقل پنج تن ضایعات مس (می‌تواند ترکیبی از انواع مختلف) برای فروش داشته باشند، می‌توانند مستقیماً با این شرکت معامله کنند. البته مقدارهای کمتر هم توسط مراکز جمع‌آوری کوچک‌تر خریداری می‌شوند و سپس به شرکت تابان مس ایرانیان فروخته می‌شوند. از نظر سقف خرید، هیچ محدودیتی وجود ندارد – تابان مس ایرانیان آمادگی خرید هر میزان ضایعات مس را داراست و تاکنون معاملات در حجم‌های بسیار بالاتر از ۵ تن نیز انجام داده است. این ویژگی به فروشندگان اطمینان می‌دهد که می‌توانند روی این شرکت برای فروش تناژ بالا حساب کنند.

۵.روند فروش ضایعات مس به شرکت تابان مس ایرانیان چگونه است؟

فروش به تابان مس ایرانیان بسیار ساده و مشتری‌محور طراحی شده است. کافیست فروشنده با کارشناسان خرید شرکت تماس بگیرد (از طریق شماره‌های تماس یا فرم وب‌سایت شرکت). پس از برقراری ارتباط:

• نوع و مقدار ضایعات توسط فروشنده اعلام می‌شود (مثلاً ۱۰ تن کابل مسی مخابراتی یا ۵۰ تن مس ذوبی مخلوط).
• کارشناسان شرکت قیمت روز را بر اساس نوع ضایعات و خلوص آن اعلام می‌کنند و در صورت توافق اولیه، زمانی برای بازدید و کارشناسی حضوری تنظیم می‌شود.
• تیم فنی تابان مس در محل، ضایعات را ارزیابی و وزن‌کشی می‌کند. پس از تأیید کمّی و کیفی، قرارداد یا حواله فروش صادر می‌شود.
• سپس تسویه حساب به صورت نقدی یا حواله بانکی انجام شده و ضایعات توسط ناوگان شرکت حمل می‌گردد.
بطور خلاصه، فروشندگان می‌توانند ابتدا تلفنی یا آنلاین هماهنگ کرده و پس از توافق، فرآیند بارگیری و پرداخت را به تابان مس بسپارند. شفافیت در وزن و آنالیز جنس ضایعات نیز از سوی شرکت تضمین می‌شود تا معامله با رضایت طرفین انجام شود.

۶.آیا شرکت تابان مس ایرانیان فقط خریدار ضایعات است یا فروش هم دارد؟

تمرکز اصلی تابان مس ایرانیان خرید ضایعات مس از بازار و تأمین خوراک صنایع مصرف‌کننده مس می‌باشد. این شرکت به عنوان یک بازرگانی، در نقش واسطه بین فروشندگان ضایعات و کارخانه‌های بازیافت یا مصرف مس عمل می‌کند. بنابراین بله، تابان مس فقط خریدار ضایعات مس است و مستقیماً فروشنده محصولات مسی (مانند سیم و کابل یا شمش مس) به مصرف‌کننده نهایی نیست. البته پس از جمع‌آوری و تجمیع ضایعات، شرکت ممکن است آن‌ها را به کارخانه‌های ذوب یا مشتریان صنعتی بفروشد که این در واقع فروش ضایعات به شکل عمده به حساب می‌آید نه فروش محصول فرآوری‌شده. به طور کلی شما می‌توانید ضایعات مس خود را به تابان مس ایرانیان بفروشید و مطمئن باشید که این شرکت با بهترین قیمت و پرداخت فوری خریدار شماست.

۷.آیا تابان مس ایرانیان انواع مختلف ضایعات مس (مثل کابل، موتور، لوله، براده و …) را همه خریداری می‌کند؟

بله، این شرکت سیاست خرید جامع دارد. هر نوع ضایعات مسی از کابل‌های برق و مخابرات گرفته تا سیم‌پیچ دینام، رادیاتور‌های مسی، لوله‌های قدیمی، ظروف مسی شکسته، براده‌های ماشین‌کاری و حتی ضایعات ترکیبی را خریداری می‌کند. تنها شرط همان حداقل وزن (۵ تن) و صرفه اقتصادی حمل و نقل است. در واقع، تابان مس با شبکه گسترده خود، حتی ترکیبی از ضایعات را هم جمع‌آوری می‌کند و سپس در مرکز خود تفکیک و درجه‌بندی می‌نماید تا برای مشتریان صنعتی آماده شود. پس فروشندگان محدود به نوع خاصی از ضایعات نیستند؛ هرچه مس داشته باشید، این شرکت خریدار آن خواهد بود.

۸.چگونه مطمئن شوم قیمتی که بابت ضایعاتم می‌گیرم منصفانه و مطابق بازار است؟

تابان مس ایرانیان قیمت‌گذاری خود را بر اساس نرخ روز مس در بازار داخلی و جهانی انجام می‌دهد. همانطور که اشاره شد، معیار پایه قیمت ضایعات در ایران نرخ مس کابل روشن (مس خشک) است . این نرخ با توجه به قیمت دلار و مس جهانی مرتب تغییر می‌کند. تابان مس جدیدترین قیمت‌ها را رصد کرده و به‌روزترین قیمت پیشنهادی را اعلام می‌کند. علاوه بر این، کارشناسان شرکت پس از رویت جنس ضایعات (از نظر خلوص و تمیزی)، بهترین قیمت ممکن نسبت به رقبا را پیشنهاد می‌دهند. شفافیت در وزن‌کشی (استفاده از باسکول‌های کالیبره) و امکان استعلام قیمت روز از مراجع معتبر (مثل وب‌سایت ایران ضایعات یا اتحادیه مربوطه) خیال فروشنده را راحت می‌کند که قیمت منصفانه دریافت می‌کند. تابان مس به اعتبار بلندمدت خود در بازار اهمیت می‌دهد و همواره سعی دارد رضایت فروشندگان را با قیمت مناسب و پرداخت سریع جلب نماید.

۹.آیا لازم است قبل از فروش، خودم کارهای جداسازی یا تمیز کردن ضایعات مس را انجام دهم؟

ضرورتی نیست، ولی می‌تواند به نفع شما باشد. تابان مس ایرانیان ضایعات را به هر شکلی که باشند می‌خرد؛ مثلاً سیم‌ها را با روکش هم تحویل بگیرد مشکلی نیست. اما توجه کنید که ضایعات تمیزتر قیمت بالاتری دارد. اگر امکان جداسازی روکش کابل‌ها با روش اصولی (بدون سوزاندن) را دارید و می‌توانید مس خشک و تمیز تحویل دهید، قطعاً مبلغ بیشتری عایدتان می‌شود . اما اگر تجهیزات یا زمان این کار را ندارید، می‌توانید به همان شکل فعلی بفروشید؛ خریداران حرفه‌ای مثل تابان مس خودشان فرآوری لازم را انجام می‌دهند. نکته مهم این است که به هیچ وجه از سوزاندن عایق سیم‌ها برای دستیابی به مس استفاده نکنید. این کار علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و خطرات ایمنی، کیفیت مس را کاهش داده و قیمت فروش آن را پایین می‌آورد. شرکت‌ تابان مس دارای دستگاه‌های استاندارد برای جدا کردن روکش‌ها هستند و نیازی به چنین اقداماتی نیست.

۱۰.آیا مس حاصل از بازیافت (مثلاً شمش مس بازیافتی) کیفیت پایین‌تری نسبت به مس اولیه (کاتد) دارد؟

اگر فرآیند بازیافت به خوبی انجام شود، مس بازیافتی می‌تواند دقیقاً همان خلوص و کیفیت مس اولیه را داشته باشد.

در واقع بسیاری از شمش‌های مس موجود در بازار ایران خود از ذوب ضایعات تولید شده‌اند و در ترکیب شیمیایی هیچ تفاوتی با شمش حاصل از کاتد ندارند . البته چنانچه بازیافت به روش غیر اصولی باشد (مثلاً در کوره‌های غیرمجهز که ناخالصی به طور کامل گرفته نمی‌شود)، ممکن است شمش حاصله کمی عناصر ناخواسته داشته باشد و برای مصارف خاص مناسب نباشد. اما این شمش‌ها معمولاً دوباره به پالایشگاه مس تحویل می‌شوند تا به مس الکترولیتی کاملاً خالص تبدیل شوند. به طور کلی تجربه جهانی نشان داده مس را می‌توان بارها و بارها بدون افت کیفیت بازیافت کرد، بر خلاف برخی فلزات یا مواد که کیفیتشان افت می‌کند. بنابراین نگرانی بابت پایین‌تر بودن کیفیت مس ثانویه وجود ندارد؛ مهم انجام پالایش کافی روی آن است.

۱۱.بازیافت ضایعات مس چه مزایای زیست‌محیطی یا اقتصادی دارد؟

بازیافت مس یک فعالیت برد-برد برای اقتصاد و محیط زیست است. از نظر زیست‌محیطی، استفاده از مس قراضه به جای استخراج از معدن، مصرف انرژی را تا ۸۵٪ کاهش می‌دهد و به همان نسبت انتشار گازهای گلخانه‌ای (مانند CO₂) را کم می‌کند . در نتیجه کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا و مقابله با تغییرات اقلیمی می‌کند. همچنین بازیافت، مصرف منابع طبیعی (سنگ معدن مس) را کاهش داده و ذخایر معدنی برای آیندگان حفظ می‌شود. از نظر اقتصادی، بازیافت مس باعث می‌شود قیمت تمام‌شده محصولات مسی پایین‌تر بیاید و صنایع با هزینه کمتری مواد اولیه خود را تامین کنند. برای کشورهایی مثل ایران، جمع‌آوری و بازیافت ضایعات مس می‌تواند از خروج ارز (برای واردات مس تصفیه‌شده) جلوگیری کند و حتی با صادرات قراضه یا شمش بازیافتی، ارزآوری داشته باشد. همچنین صنعت ضایعات منبع اشتغال‌زایی و کسب درآمد برای اقشار مختلف (از زباله‌گرد تا صنعتگر) است. به همین دلایل، به قراضه مس لقب “طلای کثیف” یا “طلای سرخ” داده‌اند که نشانگر ارزشمندی آن است.

۱۲.بزرگ‌ترین خریداران و مصرف‌کنندگان ضایعات مس در جهان چه کشورهایی هستند؟

در دهه‌های اخیر، چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در جهان بوده و سهم عمده‌ای از ضایعات مس جهان را نیز خریداری و وارد کرده است. صنایع عظیم چین برای تامین مواد اولیه خود، از اواسط دهه ۲۰۰۰ میلادی شروع به واردات گسترده قراضه مس از آمریکا، اروپا، خاورمیانه و آسیا کردند. هرچند چین اخیراً محدودیت‌هایی برای واردات ضایعات کم‌عیار وضع کرده، اما همچنان یکی از بازیگران اصلی بازار قراضه مس است. پس از چین، ایالات متحده (هم به عنوان خریدار داخلی هم صادرکننده قراضه)، هند (با رشد صنایع سیم و کابل و نیاز به مس ارزان)، اتحادیه اروپا (به خصوص آلمان و ایتالیا در بازیافت) و ژاپن (با تکنولوژی بالای بازیافت) از فعال‌ترین‌ها در این حوزه هستند. بسیاری از کشورهای صنعتی دیگر نیز ضایعات مس را یا وارد می‌کنند یا صادر؛ مثلاً آمریکا و اروپا مقداری از قراضه خود را به کشورهایی مثل ترکیه، کره‌جنوبی و مالزی صادر می‌کنند که مراکز بازیافت منطقه‌ای شده‌اند. به طور خلاصه، مصرف ضایعات مس یک موضوع جهانی است و هرجا صنعت مس فعالی باشد، آنجا خریدار قراضه هم وجود دارد.

۱۳.مس کاتد گران‌تر است یا ضایعات مس؟

از نظر ارزشی، هر واحد مس کاتد گران‌تر از همان مقدار مس در قالب ضایعات است. چرا که کاتد مس خالص و آماده مصرف است ولی ضایعات نیاز به فرآوری دارد. بنابراین معمولاً قیمت ضایعات مس درصدی از قیمت کاتد تعیین می‌شود. برای قراضه‌های مرغوب، این درصد بالا و نزدیک ۹۵–۹۸٪ قیمت کاتد است؛ و برای قراضه‌های خیلی ناخالص ممکن است ۷۰٪ یا کمتر از قیمت کاتد باشد. البته شرایط بازار نیز مؤثر است. گاهی اگر تقاضا برای قراضه خاصی خیلی زیاد شود (مثلاً کارخانه‌ها برای مس خشک رقابت کنند)، ممکن است قیمت آن موقتاً به اندازه کاتد بالا برود. اما در حالت عادی کاتد که مس درجه یک است، گران‌ترین شکل مس محسوب می‌شود. هزینه‌های تبدیل ضایعات به کاتد (شامل ذوب و پالایش) علت اصلی این تفاوت قیمت است. به زبان ساده، فروشنده قراضه هزینه آن فرآوری اضافه را به عهده خریدار می‌گذارد و بنابراین با قیمت کمتر می‌فروشد.

۱۴.آیا تابان مس ایرانیان ضایعات را از سراسر کشور خریداری می‌کند؟ نحوه حمل چگونه است؟

بله، تابان مس ایرانیان در سطح ملی فعالیت دارد. فرقی نمی‌کند شما در تهران هستید یا در شهرستان دوردست؛ اگر مقدار ضایعات شما به حد نصاب برسد، شرکت ترتیب حمل‌ونقل را خواهد داد. این شرکت با در اختیار داشتن یا اجاره کردن تریلرها و کامیون‌های مخصوص، بار را از محل شما تحویل می‌گیرد. معمولاً برای مسافت‌های طولانی، هزینه حمل در قیمت لحاظ می‌شود اما تابان مس سعی می‌کند بهترین لجستیک را فراهم کند تا هم برای فروشنده و هم برای خریدار مقرون به صرفه باشد.

توصیه می‌شود فروشندگان شهرستانی حتماً هنگام مذاکره، محل بارگیری را ذکر کنند تا هماهنگی‌های لازم انجام شود. تابان مس با شبکه‌ای از نمایندگان و انبارها در استان‌های مختلف، توان پوشش‌دهی گسترده دارد. بنابراین فروشندگان در هر نقطه از ایران می‌توانند روی خدمات این شرکت حساب کنند.

۱۵.بعد از فروش ضایعات به تابان مس ایرانیان، آیا امکان همکاری‌های بعدی و مستمر وجود دارد؟

قطعاً. تابان مس ایرانیان به‌دنبال ایجاد روابط بلندمدت با تأمین‌کنندگان ضایعات مس است. اگر شما به صورت مداوم ضایعات تولید می‌کنید (مثلاً کارخانه دارید، یا در کار تخریب ساختمان و تأسیسات هستید، یا تاجر جمع‌آوری قراضه‌اید)، این شرکت می‌تواند قرارداد همکاری منعطف و درازمدت با شما منعقد کند. مزیت این کار ثبات در فروش برای شما و تضمین تامین برای شرکت است. حتی می‌توانید از مشاوره کارشناسان بهره ببرید تا مثلا در جداسازی بهتر عمل کنید و ارزش ضایعاتتان بالاتر رود. تابان مس ایرانیان قدردان مشتریان ثابت خود بوده و معمولاً تسهیلاتی مانند تسویه حساب سریع‌تر، امکان پیش‌پرداخت، تأمین جعبه یا کانتینر جهت جمع‌آوری ضایعات در محل شما و مواردی از این دست را برای آنان فراهم می‌کند. پس از اولین معامله، در صورت رضایت متقابل، حتماً پیشنهاد استمرار همکاری از سوی شرکت مطرح خواهد شد.